________________
૧૦૬૬
બત્રીશીના સથવારે-કલ્યાણની પગથારે-૮
નથી જ. ને તેથી અનુષ્ઠાનનું અભિપ્રેત ફળ એનાથી મળી શકતું ન હોવાથી એ અવશ્ય નિષ્ફળ બની રહે છે. ૩૫૦ ગાથાના સ્તવનમાં કહ્યું છે કે - રોગ હોએ સમજણ વિના રે, ચિત્તભંગસરૂપ રે; શુદ્ધ ક્રિયા ઉચ્છેદથી રે તેહ વંધ્યફળરૂપ રે.
(૮) આસંગદોષ : ‘આ અનુષ્ઠાન જ સુંદર છે' એવા અભિનિવેશાત્મક રાગ-આસક્તિ એ આસંગ દોષ છે. આ દોષના કારણે જીવ, અનુષ્ઠાન જે ભૂમિકાને ઉચિત હોય એ ભૂમિકામાં જ રહે છે, આગળ વધી શકતો નથી. આગળ જ જો વધતો નથી તો મોહનું ઉન્મૂલન અને કેવલજ્ઞાન તો શક્ય ન જ રહે ને ! એ સ્પષ્ટ છે. અલબત્ત અમુક અવસ્થા સુધી ધર્મક્રિયા પર અથાગ રાગ જોઈએ જ, તો જ પાપપ્રવૃત્તિના રાગ છૂટી શકે. છતાં ઉપરની અવસ્થામાં એ રાગ-આસંગ દોષરૂપ છે, કેમકે એ વીતરાગ બનવા દેતો નથી. ચૌદ માળ પછી ટેરેસ પર જવા માટે ચોથો-પાંચમો-છઠ્ઠો... બધા માળ પસાર કરવા જરૂરી છે જ. પણ વચલો કોઈપણ માળ એટલો બધો ગમી જાય... કે પછી એને છોડી આગળ વધવાનું બને જ નહીં, તો ટેરેસ પર પહોંચી નહીં જ શકે એ સ્પષ્ટ છે. ‘સાધુસાધ્વીજી ભગવંતની ખૂબ ભક્તિ કરવા મળે, માટે હું આવતા ભવમાં પણ શ્રાવક બનું' આવું નિયાણું કરનારો બીજા ભવે દેવતિથી આગળ વધી શકતો નથી. ૩૫૦ ગાથાના સ્તવનમાં જણાવ્યું છે કે - એક જ ઠામે રંગથી રે, કિરિયામાં આસંગ રે, તેહજ ગુણઠાણે થિતિ રે, તેહથી ફળ નહીં યંગ રે.
આમ ખેદ વગેરે આઠ દોષોનું નિરૂપણ પૂર્ણ થયું. આ આઠ દોષોનો પરિહાર કરીને શાન્ત-ઉદાત્ત યોગી જે ધ્યાન ધરે છે એ હિતકર એટલે કે કુશલાનુબંધી બને છે. આ અંગેની વિશેષ વાત અને સમતાયોગ વગેરે આગામી લેખમા જોઈશું.
