________________
૭૨૬
બત્રીશીના સથવારે-કલ્યાણની પગથારે ભક્તિ વગેરે સ્વરૂપ સામાન્ય વૃત્તિના જ અધિકારી હોય છે. અને પછી જ્યારે ગુણાધિક્યનું જ્ઞાન તેઓને થાય છે ત્યારે વિશેષ રૂપે ભક્તિના અધિકારી બને છે. એટલે કે શુદ્ધદેવમાં અન્ય દેવોની અપેક્ષાએ રહેલી વીતરાગતા, સર્વદોષશૂન્યતા, યથાર્થપ્રરૂપકતા વગેરે વિશેષતાઓ સ્વરૂપ ગુણાધિક્યને જાણે તો વિશેષ પ્રકારની ભક્તિ વગેરે સ્વરૂપ વિશેષ પ્રવૃત્તિને યોગ્ય બને છે.
ટૂંકમાં ગુણાધિક્ય જાણ્યું નથી, ત્યાં સુધી “આ ગુણિયલ ઉત્તમ પુરુષ છે' એવી એક સમાન ભક્તિ-શ્રદ્ધા સર્વદવો પ્રત્યે હોવાથી એને મન બધા દેવ છે, દેવ તરીકે એક જ છે. ને તેથી બધાની એક સમાનસામાન્ય ભક્તિ હોય છે. ગુણાધિક્ય જાણવા પર વીતરાગપ્રભુ અન્ય દેવો કરતાં અલગ જ તરી આવે છે. ક્યાં સૂર્યને ક્યાં આગિયો? એટલે વીતરાગ પ્રભુ પર અતિવિશિષ્ટ ભક્તિ ઉલ્લસે છે.
જેવું દેવતત્ત્વ માટે છે એવું જ ધર્મતત્ત્વ માટે છે. “શિષ્યલોકમાં જે ધર્મ તરીકે પ્રસિદ્ધ છે, ઘણા લોકો કરે છે... એ બધું મારે પણ કરવાનું, આવા અભિપ્રાયથી બધી ધર્મક્રિયા કરે છે, અથવા કુલપરંપરાથી પ્રાપ્ત કોઈક ધર્મવિશેષની ધર્મ ક્રિયા કરે છે. અને મતિ અભિનિવેશ કોઈ છે નહીં. તો પુણ્ય પ્રભાવે સાચા શુદ્ધ ધર્માનુષ્ઠાનની પ્રાપ્તિ થઈ જાય છે. આમ પૂર્વે જણાવ્યા મુજબ જિતેન્દ્રિય – જિતક્રોધ આદિધાર્મિકજીવોને અભિનિવેશરહિતપણે જે અનુષ્ઠાનો થાય છે એ શુદ્ધમાર્ગના પ્રાપક બને છે. છતાં એમાં વિશેષબુદ્ધિ ન હોવાથી આ આનુષંગિકફળોદયરૂપ જ બની રહે છે.
પ્રશ્ન લોકમાં તો યજ્ઞમાં પશુબલિ પણ ધર્મ તરીકે પ્રસિદ્ધ છે. બકરી ઈદમાં બકરી હલાલ કરવી એ પણ ધર્મ લેખાય છે. તો આવી ધર્મક્રિયાપણ શું આદિધાર્મિક કરે ? અને એનાથી પણ શું વાસ્તવિકધર્મની પ્રાપ્તિ થાય ?
ઉત્તર : આદિધાર્મિકજીવને વિશેષ બોધ ન હોવા છતાં,
