________________
८४७
બત્રીશી-૧૩, લેખાંક-૭૮
ઉત્તર ઃ અલબત્ કોઈના પર પણ રાગ-દ્વેષ થાય એ આપણને માન્ય નથી જ, ને એ સર્વથા ન જ થાય એવી કદાચ ભૂમિકા ન હોય તો સજાગ રહીને જેટલા ટાળી શકાય એટલા ટાળવાના. અને જેટલા ન ટળે એની આલોચના-પ્રાયશ્ચિત્ત કરી લેવાના. પણ આ વિચારણા જ ન કરવી એ તો આત્મઘાતક માર્ગ છે, કારણ કે નહીં ટળેલા દ્વેષ કરતાં મિથ્યાત્વ એ બહુ જ મોટો પાયાનો દોષ છે ને આ વિચારણાથી ભાગવું એ મિથ્યાત્વનો જ નાચ છે, કારણ કે સમ્યકૃત્વ તો શક્ય પરીક્ષા કરાવવાના સ્વભાવવાળું હોય છે. એટલે જ સૂરિપુરંદર શ્રી હરિભદ્રસૂરિ મહારાજ લોકતત્ત્વનિર્ણયગ્રન્થમાં જણાવે છે કે – “અમે શ્રીવીરપ્રભુપર પક્ષપાત-શ્રદ્ધા છે માટે એમનાં વચનો સ્વીકારીએ છીએ, અને કપિલ વગેરે અન્ય દર્શનકારો પ્રત્યે દ્વેષ છે, માટે એમનાં વચનો સ્વીકારતા નથી', એવું નથી, પણ અમે યોગ્ય વિચારણાઓ કરી, અને એમાં શ્રી વીરપ્રભુનાં વચનો યુક્તિસંગત લાગવાથી એનો સ્વીકાર કર્યો છે.
વિષાનુષ્ઠાનના નિરૂપણ પ્રસંગે મેં પણ પ્રસંગ આ બધી વાતો જે લીધી છે તે આત્મહિતેચ્છુઓ મધ્યસ્થપણે તત્ત્વનિર્ણય પર પહોંચી સમ્યત્વને પામી શકે-જાળવી શકે એ માટે જ જાણવી. હવે પાંચ અનુષ્ઠાનની શેષ વિચારણા આગામી લેખમાં જોઈશું.
