________________
પ૯૪
બત્રીશીના સથવારે-કલ્યાણની પગથારે વિજેતા બનનાર એ વાદી સાધુને મૃત્યુદંડ સુધીની સજા પણ કરાવી શકે છે. અથવા તો એ પૂરા રાજ્યમાંથી શાસનનો ઉચ્છેદ કરાવે એવું પણ બની શકે છે. આ સ્વપક્ષે થનારા અનર્થો છે. શ્રી અંધકસૂરિ પૂર્વાવસ્થામાં જ્યારે સ્કંદકકુમાર હતા ત્યારે એમનો પાપી પાલક સાથે વાદ થયેલો. પાલકનો એમાં પરાજય થયેલો. પરાજિત થયેલા એણે ત્યારથી મનમાં વૈરની ગાંઠ બાંધેલી. જેના કારણે અવસર મળતાં જ એણે ૫૦૦ શિષ્યો સાથે બંધકસૂરિને ઘાણીમાં પીલ્યા.
વળી કદાચ જો જૈનસાધુ એ દુષ્ટ પ્રતિવાદી સાથેના વાદમાં હારી જાય તો એ પ્રતિવાદી વધુ ગર્વિત થઈને “જૈન સાધુ હારી ગયા, માટે જૈનશાસન તુચ્છ છે” વગેરે રૂપે પ્રવચનની હલ્કાઈ કરે... આમ આવા વાદમાં વિજય થાય કે પરાજય થાય, તો પણ કોઈ લાભ થતો નથી. એટલે કે સ્વ-પરને તત્ત્વની પ્રાપ્તિ ... કે માર્ગની પ્રાપ્તિ વગેરે કશો લાભ થતો નથી. તેથી આમાં વાદદરમ્યાન બોલ બોલ કરવાથી માત્ર ગળુ-તાળવું વગેરે સૂકાય છે. માટે આને “શુષ્ક વાદ' કહે છે.
હવે વાદનો બીજો પ્રકાર-વિવાદ...
લાભ, ખ્યાતિ, માન-સન્માન વગેરેના અર્થી દુઃસ્થિત પ્રતિવાદી સાથે જે કરાય છે અને જેમાં છલ-જાતિની પ્રધાનતા હોય છે તે વિવાદ છે. આ વાતનું પણ વિજયની અપ્રાપ્તિ કે વિષ્નકારિતા એ જ ફળ છે. પ્રશ્ન : આમાં દુઃસ્થિતપ્રતિવાદી કોને કહેવાય ? ઉત્તર : જે પ્રતિવાદી ધન-ખ્યાતિ- સ્થાન વગેરેની બાબતમાં દરિદ્રહિન હોય તે દુઃસ્થિત પ્રતિવાદી છે. આવો પ્રતિવાદી જો ધનપ્રાપ્તિ વગેરેના પ્રયોજનથી વાદ કરવા આવ્યો હોય તો, પોતાનું એ પ્રયોજન પાર પાડવા માટે “ગમે તે રીતે જીતવું' એ જ એનું લક્ષ્ય હોય છે. તેથી પોતાની બાજી જો બગડતી દેખાય તો એ છલ અને જાતિનો પણ આશ્રય લે છે. જેના અનેક અર્થ સંભવિત હોય એવી વાતને, જે અર્થના અભિપ્રાયથી વાદીએ કહેલી હોય એના કરતાં જુદા
