________________
૪૨
સાતમી બત્રીશીમાં ભફ્સ શુંઅભક્ષ્ય શું ? ગમ્ય કોણ- અગમ્ય કોણ-વાસ્તવિક તપ કયો કહેવાય ? વાસ્તવિક દયા કોને કહેવાય ? વગેરે નિરૂપણ કર્યું. આ ભક્ષ્ય-અભક્ષ્ય વગેરે અંગે અન્ય દર્શનકારો અન્ય પ્રકારની વ્યવસ્થા દર્શાવે છે એટલે કઈ ધર્મવ્યવસ્થા નિર્દોષ છે ? યોગ્ય છે ? વગેરે નિર્ણયો માટે પરસ્પર વિચાર-વિમર્શરૂપ વાદ જરૂરી બને છે. એટલે હવે આઠમી બત્રીશીમાં વાદનું નિરૂપણ કરવામાં આવશે. એમાં સૌ પ્રથમ વાદના પ્રકારો -
લેખાંક
તત્ત્વજ્ઞોએ વાદના ત્રણ પ્રકા૨ આ રીતે જણાવેલ છે-શુષ્કવાદ, વિવાદ અને ધર્મવાદ. હવે ‘યથોદેશં નિર્દેશ:' (જે ક્રમે ઉલ્લેખ કરેલો હોય એ ક્રમે નિરૂપણ કરવું) એ ન્યાયે સૌ પ્રથમ શુષ્કવાદનું નિરૂપણ કરાય છે -
દુષ્ટપ્રતિવાદી સાથે કરાતો વાદ એ શુષ્કવાદ છે. જે વાદ કરનારો હોય તે વાદી અને જેની સાથે વાદ કરવાનો હોય છે એ પ્રતિવાદી. આમાં પ્રતિવાદી જો અત્યંત અહંકારી હોય તેમજ તીવ્ર દ્વેષી- તીવ્ર ક્રોધી હોય તો એ દુષ્ટપ્રતિવાદી છે. આવા પ્રતિવાદી સાથે કરાતો વાદ એ શુષ્કવાદ છે. આવા વાદમાં વિજય થાય તો પ્રતિવાદીને અનર્થ થાય છે અને જો પરાજય થાય તો જૈન શાસનની લઘુતા થાય છે. તે આ રીતે-આપણો વિજય થવામાં પ્રતિવાદીનો અહંકાર ઘવાય છે. એના કારણે એને એવો જોરદાર આઘાત લાગે છે કે જેથી કદાચ એ મરી જાય કે કદાચ એ ગાંડો પણ બની જાય. કદાચ આવું ન થાય તો પણ પોતાનું અભિમાન તોડનાર જૈનવાદી ૫૨ એના દિલમાં વૈરની ગાંઠ સર્જાય છે, તીવ્રદ્વેષ સર્જાય છે. જેના કારણે એનું સંસાર પરિભ્રમણ વધે છે. પ્રતિવાદીને આવા બધા અનર્થો થાય છે. વળી કદાચ જો એ રાજકીયવગ વગેરેરૂપ કોઈપણ વિશેષ સામર્થ્ય ધરાવતો હોય તો માનભંગ થવાથી ગુસ્સે ભરાયેલો એ,
