________________
કર્ભ)*..........
(૧૯) જબૂદ્વીપને પરિધિ કાઢવા માટે, જમ્બુદ્વીપના વ્યાસ (વિષ્કલ્સ) ને વગ કરી તેને ૧૦ વડે ગુણી તેનું વર્ગમૂળ કાઢવું. અને તે જ જબૂદ્વીપને પરિધિ ગણાય છે. તેને સૂત્રાત્મક રીતે નીચે પ્રમાણે લખી શકાય.
પરિધિ =/૧૦ (વિષ્કશ્મીર.. આધુનિક ગણિતશાસ્ત્રમાં વર્તુળને પરિધિ કાઢવા માટે નીચેનું સૂત્ર વપરાય છે. પરિધિ = ૨ ત્રિજ્યા..................(૨)
સૂત્ર–૧ અને સૂત્ર-૨ સરખાવતાં T = /૧૦ આવે છે એટલે m = 3.1622776 લગભગ આવે.
ઉપરની રીત પ્રમાણે કાઢેલ જબૂદ્વીપના પરિધિને વિષ્કલ્સ (વ્યાસ) ના ચોથા ભાગ એટલે કે ત્રિજ્યાના અડધા ભાગ વડે ગુણતાં ગણિતપદ એટલે કે ફોત્રફળ આવે છે. અને તે સૂત્રાત્મક રીતે નીચે પ્રમાણે લખી શકાય. વતુળનું ક્ષેત્રફળ = પરિઘ x વિષ્કભ
__ વિષ્ક*ભ ટલે W૧૦ (વિષ્કભ)૨ x ૧૪
= V૧ ( વિકેભ x વિષ્કભ )
= v૧૦ (રત્રિ ૪ રત્રિ )
= V૧૦- ૪ ત્રિર
= V૧૦ ત્રિર અત્યારે ભૂમિતિમાં પણ વર્તુળનું ફોત્રફળ કાઢવા નીચેનું સૂત્ર વપરાય છે.
વર્તુળનું ફોત્રફળ = T (ત્રિ). પહેલાં બતાવ્યું તેમ અહીં પણ " ની કિમત /૧૦ આવે છે. - વેતાંબર પરંપરામાં લગભગ બધે જ T = /૧૦ લેવામાં આવ્યું છે. જ્યારે દિગંબર પરંપરામાં ની કિમત વિવિધ પ્રકારની જોવા મળે છે. ત્રિલોકસાર ગ્રંથમાં T = (8) એટલે કે ૨૫ લેવામાં આવ્યું છે.' અહીં જ = 31604938271 આવે છે.
આ ઉપરાંત ત્રિલેકસાર ગ્રંથમાં ની કિંમત ૩ અને V૧૦ પણ દર્શાવેલી છે. જે ઘણી સ્થૂલ છે.
આ સિવાય શ્રી વીરસેન નામના આચાર્યો ઉપર જણાવેલ ને કિમથી તદ્દન 1. r = 18 (Side of Square of equal area) or T = (1.) 2.... ..:(V: 18) ( Basic
Mathematics by Prof. L. C. Jain pp. 47] 2. 1. P (gross) = 3 d.......(પૃ. 311)ો [Basic Mathematics?
2: P subtle = 10 d...(V. 311) JUL P.p. 47
57
