________________
૧૦૭
ત્રિવિકમ રાજાની કથા શ્રાવસ્તી નગરીમાં ત્રિશંકુ કુળના દીપક સમાન, અને પિતાના પરાક્રમથી ત્રણે લોકનું રક્ષણ કરનાર એ ત્રિવિક્રમ નામે રાજા હતો. એકદા કેઈ જંગલમાં વટવૃક્ષ પર પોતાના માળામાં બેસી કાનને અપ્રિય લાગે એવું બોલનાર કંઈક પક્ષી, ક્રીડા કરતા તે રાજાના જોવામાં આવ્યું. “આ દુષ્ટ શકુન થયા” એમ ધારીને બાણ ખેંચી તેણે તે પક્ષીને તરત ઘાત કરી નાખે, અને પછીથી તે કંઈક પશ્ચાત્તાપ કરવા લાગ્યો. પછી વખત જતાં બૈરાગ્યભરથી રંગિત થઈને તે રાજાએ દીક્ષા અંગીકાર કરી અને અનુક્રમે તે મહર્ષિ થયા. પછી દુષ્કર તપ તપવાથી ઉન્ન થયેલ તેજલેશ્યાવાળો એ તે મહર્ષિ ભવ્ય જનોને પ્રતિબોધ આપતાં વસુધા પર વિચરવા લાગે. - હવે તે વખતે જ તે પક્ષી મરણ પામીને કઈ પલ્લીમાં ભીલ થયો, અને ત્યાં વિવિધ પાપ કરતાં તે પિતાનું ઉદર ભરણ કરવા લાગ્યું. એકદા તે ઋષિ વિહાર કરતાં તેની નજરે ચડયો. એટલે કેપ કરીને તે ભીલે યષ્ટિ વિગેરેથી તેની તાડના કરી. આથી પિતાના આચારને ભૂલી કપાટોપથી આકુલ થઈ પિતાની તેજલેશ્યાથી ત્રષિએ તે બિચારા ભીલને ભસ્મ કરી નાખ્યું. ત્યાંથી તે ભીલ મરણ પામીને કઈ જંગલમાં કેસરી થયે, એટલે ત્યાં પણ તેવી જ રીતે તે ઋષિએ, પિતાના પુચ્છને ઉછાળતા એવા તે સિંહને મારી નાખ્યું. ત્યાર પછી તે હાથી થયો અને ત્રષિએ તેને તેવી જ રીતે નાશ કર્યો. કારણ કે ભ્રષ્ટવ્રતવાળા એવા તેને તેજેલેશ્યા અસ્ત્ર રૂપ થઈ પડી. પછી તે હાથી મરણ પામીને
જ અમોઘ શસ્ત્ર (મંત્ર પ્રયોજીત)
