________________
૭
યોગસાર પ્રકરણ/પ્રથમ પ્રસ્તાવોક-૨-૩ વિતરાગના સ્વરૂપથી અત્યંત ભાવિત કરીને દરેક પ્રવૃત્તિના પ્રારંભ પૂર્વે વીતરાગ અને વીતરાગના વચનનું સ્મરણ કરીને વીતરાગના વચનાનુસાર ત્રણ ગુપ્તિપૂર્વક સદા સર્વ ઉચિત કૃત્યો કરવા જોઈએ જેથી તે સર્વ ઉચિત પ્રવૃત્તિઓ વિતરાગભાવને પ્રગટ કરવાને અનુકૂળ વ્યાપારરૂપ બને અને જે યોગી આ રીતે સર્વ ઉચિત પ્રવૃત્તિઓ કરે છે તે કાયિકાદિ કૃત્યો કરતી વખતે પણ વીતરાગના ધ્યાનવાળા જ છે; કેમ કે વીતરાગના વચનના સ્મરણના નિયંત્રણથી વીતરાગભાવને ઉલ્લસિત કરવાને અનુકૂળ યત્ન સ્વરૂપ જ તે મહાત્મા કાયિકાદિ કૃત્યો કરે છે.liશા શ્લોક -
शुद्धस्फटिकसंकाशो, निष्कलश्चात्मनाऽऽत्मनि ।
परमात्मेति संज्ञातः प्रदत्ते परमं पदम् ।।३।। શ્લોકાર્ધ :
શુદ્ધરસ્ફટિક જેવો, નિષ્કલક કર્મના કલંકથી રહિત, પોતાના વડે આત્મામાં=પોતામાં, પરમાત્મા=પોતે પ્રકૃષ્ટ આત્મા, છે એ પ્રમાણે જણાયેલો પોતાનો આત્મા પરમપદને આપે છે. IIII ભાવાર્થ :
સર્વ કર્મથી રહિત જે આત્મા છે તે જ પ્રકૃષ્ટ આત્મા છે અને તે પ્રકૃષ્ટ આત્મા શુદ્ધસ્ફટિક જેવો નિર્મલ અને સર્વ કલંકથી રહિત છે. સંસારાવસ્થામાં પણ પોતાના આત્માનું તેવું સ્વરૂપ હોવા છતાં કર્મના આવરણને કારણે તે સ્વરૂપ અભિવ્યકત થતું નથી છતાં જે મહાત્માને શ્રુતવચનના બળથી, કંઈક ઊહશક્તિથી અને કંઈક સ્વાનુભવથી જ્ઞાન થાય કે કર્મ અને આત્મા બે સ્વતંત્ર પદાર્થ છે. આ બંન્ને એકક્ષેત્રમાં મળેલા હોવા છતાં કર્મ આત્મારૂપ બનતું નથી કે આત્મા કર્મરૂપ બનતો નથી. તેથી મારું પારમાર્થિક સ્વરૂપ તો પ્રકૃષ્ટ આત્મતુલ્ય જ છે અર્થાત્ પરમાત્મા તુલ્ય જ છે અને જે મહાત્મા શ્રુતના ઉપયોગ દ્વારા પોતાના આત્મામાં રહેલા પરમાત્મા તુલ્ય પોતાના સ્વરૂપને જોઈ શકે છે તે મહાત્માને પોતાનો આત્મા પરમાર્થથી શુદ્ધ સ્ફટિક જેવો,
