________________
યોગસાર પ્રકરણ/પ્રથમ પ્રસ્તાવ/બ્લોક-૧-૨ હોવાથી ઘણાં વિબ થવાનો સંભવ છે તેથી યોગના સારનું વર્ણન કરતાં પૂર્વે યોગના પરમફલને પામેલા એવા પરમાત્માને નમસ્કાર કરીને ગ્રંથકારશ્રી યોગના સારને કહેવાની પ્રતિજ્ઞા કરે છે. જેથી ગ્રંથરચનામાં આવતા વિનોનો નાશ થાય.III
શ્લોક :
यदा ध्यायति यद् योगी याति तन्मयतां तदा ।
ध्यातव्यो वीतरागस्तद् नित्यमात्मविशुद्धये ।।२।। શ્લોકાર્ચ -
યોગી જ્યારે જેનું ધ્યાન કરે છે ત્યારે તેની સાથે તન્મયતાને પામે છે તે કારણથી=ધ્યાન દ્વારા યોગી તેની સાથે તન્મયતાને પામે છે તે કારણથી, આત્મશુદ્ધિ માટે વીતરાગ નિત્ય ધ્યાન કરવા યોગ્ય છે. શા ભાવાર્થ
પૂર્વશ્લોકમાં ગ્રંથકારશ્રીએ “યોગના સારને કહીશ” એ પ્રમાણે પ્રતિજ્ઞા કરેલી અને યોગમાર્ગ એ મુક્ત અવસ્થાની પ્રાપ્તિનો માર્ગ છે અને મુક્ત થવા માટે વીતરાગ થવું આવશ્યક છે અને વીતરાગ થવાનો ઉપાય વીતરાગનું ધ્યાન છે. હવે વિતરાગ થવાનો ઉપાય વીતરાગનું ધ્યાન કેમ છે? તેથી ગ્રંથકારશ્રી કહે છે કે યોગી જ્યારે જેનું ધ્યાન કરે છે ત્યારે ધ્યાનના વિષયરૂપ પદાર્થ સાથે તન્મય થાય છે. તેથી જો વીતરાગનું ધ્યાન કરવામાં આવે તો આત્મા વીતરાગની સાથે તન્મય (વીતરાગમય) અવસ્થાને પામે અને જો આત્મા વીતરાગમય અવસ્થાને પામે તો અવીતરાગ અવસ્થામાં બંધાયેલ કર્મોનો નાશ થાય છે અને આત્મશુદ્ધિ પ્રાપ્ત થાય છે માટે આત્મશુદ્ધિ અર્થે નિત્ય વીતરાગનું ધ્યાન કરવું જોઈએ.
અહીં પ્રશ્ન થાય કે વીતરાગનું નિત્ય ધ્યાન કરવું હોય તો અન્ય સર્વ પ્રવૃત્તિ થઈ શકે નહીં અને અન્ય સર્વ પ્રવૃત્તિ વિના યોગી દેહનું પાલન કે અન્ય ઉચિત આચાર પણ કઈ રીતે કરી શકે ? તેનું તાત્પર્ય એ છે કે યોગીએ આત્માને
