________________
યોગસાર પ્રકરણ/પંચમ પ્રસ્તાવ/શ્લોક-૩૧–૩૨
૨૨૧
છે, અને દેહ પ્રત્યેની ભેદબુદ્ધિને ઉલ્લસિત કરવામાં પોતાને પ્રાપ્ત થતા ઉપસર્ગ બલવાન કારણ છે તેવો બોધ વર્તે છે, તે મહાત્માને કોઈ શસ્ત્રથી હણે છે ત્યારે તે શસ્ત્રથી થતા દેહના ઉપઘાતને કારણે જેમ તે મહાત્માને અશાતાનો ઉદય થાય છે તેમ દેહથી ભિન્ન એવા પોતાના અસંગભાવમાં ચિત્ત દૃઢ વ્યાપારવાળું હોવાથી તે શસ્ત્રનો ઘા થવાના સમયે પણ પોતાને થયેલ અસંગભાવની વૃદ્ધિના બળથી તે મહાત્મા તોષ પામે છે. અર્થાત્ વિચારે છે કે, મારું તે પ્રકારનું મોહનીય કર્મ હતું કે જેથી વિશેષ પ્રકારનો ઉપશમભાવ સતત ઉલ્લસિત થતો નહોતો અને આ શસ્ત્ર દ્વારા નિમિત્તને પામીને મારો અસંગભાવ અધિક ઉલ્લસિત થયો તેથી પોતાને પ્રાપ્ત થયેલ અસંગભાવના પ્રકર્ષને કારણે તે મહાત્મા તોષને પામે છે. અર્થાત્ શસ્ત્રને જોઈને ભય તો પામતા નથી પણ શસ્ત્રના થાના નિમિત્તે વેદન કરતાં વિશિષ્ટ કોટિના અંસગના સુખને વેદન કરે છે. આથી જ સંસારી જીવોને જે દુઃખ દેખાય છે, તેને મુનિઓ સુખરૂપે વેદન કરે છે અને સંસારી જીવોને જે સુખરૂપે દેખાય છે, તેને તે દુઃખરૂપે વેદન કરે છે, એમ પૂર્વશ્લોક સાથે સંબંધ છે. II૩૧II
અવતરણિકા :
યોગીઓ કઈ રીતે અક્ષયસુખમાં મગ્ન હોય છે, તે બતાવીને યોગીઓને અનુકૂળ શક્તિસંચય કરવા અર્થે ઉપદેશ આપે છે
શ્લોક ઃ
-
सुखमग्नो यथा कोsपि लीनः प्रेक्षणकादिषु ।
गतं कालं न जानाति तथा योगी परेऽक्षरे ।। ३२ ।।
શ્લોકાર્થ ઃ
જે પ્રમાણે પ્રેક્ષણક આદિમાં લીન સુખમગ્ન એવો કોઈ પુરુષ, પસાર થતાં કાલને જાણતો નથી અર્થાત્ કેટલો કાળ પસાર થઈ ગયો તે પણ ઉપસ્થિત થતું નથી. તે પ્રમાણે અક્ષર=ક્ષર ન પામે એવા, પરસુખમાં= સિદ્ધાવસ્થાના સુખમાં, લીન થયેલા યોગી પસાર થતાં કાલને જાણતા નથી. II૩૨/
