Yogsar Prakaran

SR No.: 022236
Original Sutra Author: N/A
Author: Pravin K Mota
Publisher: Gitarth Ganga
Publication Year: 2012
Total Pages: 266
Language: Sanskrit, Gujarati
Classification: Book_Devnagari & Book_Gujarati
File Size: 15 MB

Page 198

યોગસાર પ્રકરણચતુર્થ પ્રસ્તાવ/બ્લોક-૨૮-૨૯
૧૭૧ તેવા ઐશ્વર્યના અર્થી જીવોથી તે સમૃદ્ધિ પરાક્ષુખ થાય છે. તેથી જન્માંતરમાં તેઓ દુર્ગતિઓની પરંપરાને પામે છે પરંતુ ઐશ્વર્યને પામતા નથી. આથી જ પૂર્વશ્લોકમાં કહ્યું કે, “તેવા જીવોના વૈભવ આદિથી શું કે જેઓને આગળ ઘણું દુઃખ હોય ?” તેથી તેવા ધનના અર્થી જીવો ધન માટે પાપ કરીને દુઃખની પરંપરાને પામે છે. અને નિઃસત્ત્વ એવા સાધુઓ પણ આવા જીવોની જેમ ગૃહસ્થો પાસે ચાટુવચનો કરીને બાહ્ય ભોગો મેળવે છે પણ ભવાંતરમાં તદ્દન ધન વગરની અવસ્થાને પ્રાપ્ત કરનારા છે.
અત્યંત ખેદની વાત છે કે ધન મેળવવાના અધેર્યને કારણે આ પ્રકારે ધનની પ્રાપ્તિ, અપ્રાપ્તિના પરમાર્થને વિચાર્યા વિના ઇચ્છાથી વ્યાકુલ માનસવાળા જીવો તે ધન માટે સતત દોડતાં, અનેક પાપો કરીને ખેદ પામે છે. અર્થાત્ દુર્ગતિઓની પરંપરાને પ્રાપ્ત કરે છે.
અહીં વિશેષ એ છે કે, જીવને સર્વ સમૃદ્ધિનું પ્રયોજન સુખ છે અને સંસારમાં બાહ્ય સમૃદ્ધિથી સુખ મળે છે તે પણ હકીકત છે, આમ છતાં જે જીવોને તત્ત્વનો બોધ થયો છે તેઓ વિચારે છે કે જેમ-જેમ ચિત્ત નિઃસ્પૃહતાવાળું થશે, તેમ-તેમ ઉત્તમ કોટીનું પુણ્ય બંધાશે અને મોક્ષની પ્રાપ્તિ નહીં થાય ત્યાં સુધી પણ ઉત્તમ વૈભવવાળા ભવો મળશે. માટે સુખની ઇચ્છા હોય તો પૂર્ણ સુખમય મોક્ષ માટે ઉદ્યમ કરવો જોઈએ અને મોક્ષ પ્રાપ્તિ ન થાય ત્યાં સુધી પણ નિઃસ્પૃહતા ગુણને કારણે ઉત્તમ વૈભવવાળા ભવોની પ્રાપ્તિ થાય છે. માટે શક્તિ અનુસાર નિઃસ્પૃહતામાં ઉદ્યમ કરવો જોઈએ. આ પ્રમાણે વિચારીને જેઓ વૈર્યથી ઉદ્યમ કરે છે તેઓ સંસારમાં પણ સુખ-સંપત્તિને મેળવીને અંતે મોક્ષને પ્રાપ્ત કરે છે ત્યારે પરાકાષ્ઠાના સુખને મેળવે છે અને જેઓને તેવો બોધ નથી તેથી વિચાર્યા વગર સુખ મેળવવાની અધીરતાને કારણે સુખ મેળવવા માટે આરંભસમારંભ કરે છે અને પુણ્યનો સહકાર ન હોય તો કાંઈ મેળવ્યા વગર પાપો કરી દુર્ગતિમાં જાય છે. કદાચ તુચ્છ પુણ્યના સહકારથી કંઈક બાહ્ય ધનાદિ મેળવે છે તોપણ સતત તેની પાછળ દોડીને દુઃખની પરંપરાને પામે છે. આ અત્યંત ખેદની વાત છે એમ બતાવીને પૈર્યપૂર્વક સત્ત્વથી યોગમાર્ગમાં પ્રવૃત્તિ કરવી જોઈએ તે પ્રકારનો ઉપદેશ ગ્રંથકારશ્રી આપે છે. ૨૮-૨૯II