________________
૧૬ર
યોગસાર પ્રકરણ/ચતુર્થ પ્રસ્તાવ/બ્લોક-૧૭-૧૮ શ્લોકાર્થ :
જે કારણથી હીન સત્ત્વવાળા સાધુઓ પોતાની જીવનવ્યવસ્થા માટે ચિંતા કરનારા છે એમ પૂર્વશ્લોકમાં કહ્યું તે કારણથી, તેના માટે પોતાની સુંદર જીવનવ્યવસ્થા માટે, કૂતરાની જેમ દૈન્યને પ્રદર્શન કરતો એવો તે સાધુવેશધારી, બહુ રીતે ગૃહસ્થોના સેંકડો ચાટુવચનોઃખુશામતનાં વચનો, અત્યંત કરે છે. I/૧૭ના ભાવાર્થ :
કેટલાક મહાત્માઓ સંયમ ગ્રહણ કર્યા પછી વ્રતપાલનના વિષયમાં તો કોઈ ચિંતા કરતા નથી પરંતુ પોતે ભૌતિક રીતે સારી રીતે આહાર, વસ્ત્ર, પાત્ર આદિ મેળવે અને માનભેર જીવી શકે તેના માટે પોતાના સંયોગો અનુસાર ગૃહસ્થોની પ્રકૃતિ આદિને અનુરૂપ બહુ પ્રકારનાં ચાટુવચનો બોલે છે. જેમ કૂતરો તેને રોટલા આપનાર પ્રત્યે દીનતાપૂર્વક પૂછડું પટપટાવે છે તેમ આવા સાધુવેશધારી જીવો ગૃહસ્થોને પ્રીતિ ઉત્પન્ન થાય તેમ ઘણા પ્રકારનાં, ઘણાં મધુરવચનો કહે છે અને તે સર્વ દ્વારા પોતાની હીનસત્ત્વતાને જ પ્રગટ કરે છે. જેના ફલરૂપે દીનતાપૂર્વકની આજીવિકા કરીને દુરંત સંસારમાં ભટકે છે. I૧૭ના અવતરણિકા -
સાધુવેશધારી સાધુઓ તેમના સંયોગને અનુરૂપ કેવા-કેવાં ચાટુવચનો સ્ત્રીને કહે છે તે બતાવે છે – શ્લોક -
त्वमार्या त्वं च माता मे त्वं स्वसा त्वं पितुःश्वसा ।
इत्यादिज्ञातिसंबन्धान् कुरुते दैन्यमाश्रितः ।।१८।। શ્લોકાર્ચ - દેવ્યને આશ્રિત એવા તે સાધુ, તું આર્યા છું, તું માતા છું, તું મારી બહેન છું, તું મારી ફોઈ છું, ઈત્યાદિ જ્ઞાતિસંબંધો કહે છે. ll૧૮l
