________________
ઉs
કૂપદષ્ણતવિશદીકરણ / ગાથા : ૮ પ્રસ્તુતમાં તર્ક આ પ્રમાણે છે –
જો પૂર્વપક્ષી સ્વીકારે છે તે પ્રમાણે વિધિયુક્ત પૂજામાં પણ બાહ્ય જીવોની થતી હિંસાથી પાપબંધરૂપ ફળ સ્વીકારવામાં આવે તો સાધુના આહાર-વિહાર વગેરે ક્રિયાઓથી પણ પાપબંધરૂપ ફળ સ્વીકારવું પડે; કેમ કે, દ્રવ્યહિંસાનું વર્જન સાધુના આહારવિહારાદિમાં થઈ શકે તેમ નથી. એમ છતાં પૂર્વપક્ષી શાસ્ત્રવચનાનુસાર એમ માને છે કે, સાધુને હિંસાત્મક કર્મબંધ નથી, તેથી તેની જેમ જ વિધિયુક્ત પૂજામાં પણ હિંસાકૃત કર્મબંધ નથી, તેમ તેણે સ્વીકારવું જોઈએ. ટીકાર્ય :
થતનયા - કિં ન તથા સાધુ થતતાપૂર્વક આહાર-વિહાર આદિ કરે છે, માટે ત્યાં થતતાપૂર્વક કરાતા આહાર-વિહાર આદિમાં દોષ નથી, એ પ્રમાણે પૂર્વપક્ષી કહે તો તેને ગ્રંથકાર કહે છે કે અહીં પણવિધિયુક્ત પૂજામાં પણ તે પ્રમાણે કેમ નથી ? ભાવાર્થ :
વિધિશુદ્ધ પૂજા કરનાર જીવ ભગવાનની ભક્તિમાં આવશ્યક એવાં પુષ્પાદિથી જ્યારે પૂજા કરે છે ત્યારે ભક્તિમાં અનુપયોગી એવા જીવોની હિંસા ન થાય તેના માટે સમ્યગુ યતનાપૂર્વક પ્રયત્ન કરે છે. માટે યતનાપૂર્વકની આહાર-વિહારાદિ ક્રિયામાં સાધુને જેમ દોષ નથી, તેમ વિધિશુદ્ધ પૂજામાં પણ દોષ નથી. ઉત્થાન :
યતનાથી પણ પૂજામાં પ્રવૃત્તિ કરનારને સાધુના આહાર-વિહારાદિની જેમ દોષ નથી તેમ નહિ, પણ દોષ છે; કેમ કે સાધુ સર્વથા નિરભિમ્પંગ ચિત્તવાળા હોય છે, તેથી તેમના આહાર-વિહારાદિમાં થતી હિંસા અહિંસારૂપ ફળવાળી છે, અને શ્રાવક સાભિધ્વંગ ચિત્તવાળા હોવાથી તેમની દ્રવ્યહિંસા અહિંસારૂપ ફળવાળી કહી શકાય નહિ.
આશય એ છે કે, સાધુનું ચિત્ત તો સમતાના પરિણામવાળું છે, તેથી તે યતનાપૂર્વક સર્વ પ્રવૃત્તિ કરે છે. માટે સાધુની આહાર-વિહારાદિ પ્રવૃત્તિ નિરભિમ્પંગ ચિત્તની વૃદ્ધિનું કારણ છે, તેથી તે દ્રવ્યહિંસા અહિંસારૂપ ફળમાં પર્યવસાન પામે છે. માટે સાધુની આહાર-વિહારાદિ ક્રિયામાં થતી હિંસાથી કર્મબંધ નથી. જ્યારે શ્રાવક
