________________
ફૂપદષ્ટાંતવિશદીકરણ/ ગાથા : ૧ સિદ્ધાંતરૂપી અમૃતનો આસ્વાદ કરનારા, તત્ત્વચિંતામણિ ગ્રંથના પરિચયવાળા, સર્વ નયોમાં ઉલ્લાસવાળા=સર્વ નયોને યથાસ્થાને યોજવામાં ઉલ્લાસવાળા, ન્યાયાચાર્યયશોવિજયજી મહારાજા તત્ત્વવિવેકનામની ટીકા કરે છે-કૂપદષ્ટાંતવિશદીકરણ ઉપર તત્વવિવેક નામની ટીકાને કરે છે.
પ્રસ્તુત શ્લોકમાં “શી” પદ તીર્થંકરની બાહ્ય સંપત્તિને બતાવે છે.
વત્વકાને અહીં ષષ્ઠી તપુરુષ સમાસ છે તેથી “યસ્ય પીને એ પ્રમાણે સમાસ ખોલવાનો છે. તેનો અર્થ જેના=પરમાત્માના, ચરણકમલમાં એ પ્રમાણે છે.
યસ્ય ધ્યાન મુર્નિવાનં’ = વીતરાગનું ધ્યાન વીતરાગભાવ તરફ લઈ જાય છે, જે કર્મનો નાશ કરી મુક્તિનું અંતરંગ કારણ બને છે.
તઃ સર્વ વિદ્યાવિનોદ પ્રમવતિ' ભગવાનના આ વિશેષણ દ્વારા, ભગવાને સર્વ કળાઓ બતાવી જગતના જીવોને સન્માર્ગમાં સ્થિર કર્યા, અનાચારનું ઉમૂલન કર્યું અને ભગવાને હિત કરનારી પ્રવૃત્તિ બતાવી, જેનાથી જગતના જીવોને આનંદની પ્રાપ્તિ થાય છે, એમ બતાવેલ છે.
ત્રિભુવન...પરિવયરસ' આ વિશેષણ દ્વારા, ભગવાનને છબસ્થ અવસ્થામાં કેવલજ્ઞાનરૂપી લક્ષ્મીને પ્રાપ્ત કરવામાં રસ હતો, અન્યત્ર ક્યાંય રસ ન હતો, તેથી સંયમ ગ્રહણ કર્યા પછી પરમાત્મા સતત કેવલજ્ઞાનરૂપી લક્ષ્મીને પામવા માટે પ્રયત્નશીલ હતા, એ પ્રમાણે નિર્દેશ કરાયેલ છે.
તત્ત્વવિક-કૂપદષ્ટાંતમાં રહેલ તત્ત્વનો વિવેક, તે બતાવવા ટીકાનું નામ તત્ત્વવિવેક રાખેલ છે.
અવતરણિકા :
तत्रेयमिष्टदेवतानमस्कारपूर्वकं प्रतिज्ञागर्भा प्रथमगाथामाह - અવતરણિકાર્ય :
ઈષ્ટદેવતાને નમસ્કારપૂર્વક પ્રતિજ્ઞાયુક્ત આ પ્રથમ ગાથાને કહે છે
અહીં ‘તર' શબ્દ વાક્યપ્રસ્તાવ અર્થક છે.
પ્રસ્તુત ગાથામાં ઇષ્ટદેવતાને નમસ્કાર કરવામાં આવેલ છે અને ફૂપદૃષ્ટાંતના વિશદીકરણની પ્રતિજ્ઞા કરેલ છે.
