________________
(૧૭) નિર્ભયાષ્ટક :
મધ્યસ્થ મનુષ્ય ભયરહિત હોય છે તેથી મધ્યસ્થાષ્ટક પછી નિર્ભયાષ્ટક કહ્યું છે. જ્યાં બે છે ત્યાં ભય છે. પરપદાર્થને સંગ ભય પેદા કરે છે. જ્યાં ભય છે ત્યાં અશાત્તિ છે. કેવળ આત્મસ્વભાવમાં મગ્ન મહાત્મા સદા અભય અનુભવે છે. જ્યાં અભય છે ત્યાં શાતિ છે, આનંદ છે. ચાર સંજ્ઞાઓમાં એક ભયસંજ્ઞા છે, તે આત્માને ચંચળ બનાવે છે. પરમાત્માના સ્વરૂપમાં મગ્ન આત્મા જ આ ભયસંજ્ઞારૂપી વળગાડથી મુક્ત બની શકે છે. ભય કેને ? ભય શા માટે ? તેનું ચિંતન કરીને ભયમુક્ત થવાને શ્રેષ્ઠ ઉપાય આ અષ્ટકમાં બતાવવામાં આવે છે.
(૧૮) અનાત્મશંસાષ્ટક :
નિર્ભય મનુષ્ય આત્મપ્રશંસાથી રહિત હોય છે, કારણ કે તેને પિતાના ઉત્કર્ષ અને પરના અપકર્ષની કલપના પણ હેતી નથી. માટે નિર્ભયાષ્ટક પછી અનાત્મશંસાષ્ટક કહ્યું છે.
બીજાના ગુણની અનમેદન–પ્રશંસા કરવી તે આપણે ધર્મ છે, પણ પિતાના ગુણની પ્રશંસા ઈચ્છવી તે આત્મ વિકાસના પંથમાં બાધક છે. ગુણવાનની બીજા સ્વયમેવ પ્રશંસા કરવાના છે. ગુણથી ભરેલા સંતે વગર જાહેરાત પણ જગતમાં પૂજાય જ છે. આત્મ સ્વભાવમાં સુસ્થિર
