Gunsthan Kramaroh

SR No.: 022194
Original Sutra Author: N/A
Author: Bhavyasundarvijay
Publisher: Jingun Aradhak Trust
Publication Year: 2015
Total Pages: 240
Language: Sanskrit, Gujarati
Classification: Book_Devnagari & Book_Gujarati
File Size: 17 MB

Page 56

(श्लो. २१) * गुर्जरविवेचनादिसमलङ्कृतः *
[ રૂ ] – +૦अथ सम्यग्दृष्टिलक्षणान्याह -
कृपाप्रशमसंवेगनिर्वेदारितक्यलक्षणाः ।
ગુI મવત્તિ યnિd, રાસ રચારસભ્યtવભૂષિતઃ ||૨ ૧II. व्याख्या-दुःखितेषु जन्तुषु दुःखापहारचिन्ता कृपा १, कोपादिकारणेषूत्पन्नेषु तीव्रानुशयाभावः प्रशमः २, सिद्धिसौधाधिरोहसोपानसमानसम्यग्ज्ञानादिसाधनो
-- ગુણતીર્થ
ગુણઠાણું પામે અને ત્યાં ૩૩ સાગરોપમનું આયુષ્ય પૂર્ણ કરી પૂર્વક્રોડ વર્ષના આયુષ્યવાળો મનુષ્ય થાય. અહીં પણ એનું સમ્યક્ત અકબંધ છે... (આમ ૩૩ સાગરોપમ + મનુષ્પાયુષ્યનો સંભવિતકાળ) હવે એ જીવ જ્યારે (જઘન્યથી ૮ વર્ષ) ચારિત્ર લેશે ત્યારે એ ચોથા ગુણઠાણાથી ઉપર ઊઠીને છઠું-સાતમું ગુણઠાણું પ્રાપ્ત કરે... એટલે ત્યારે ચોથા ગુણસ્થાનનો કાળ પૂર્ણ થાય છે... આમ અવિરતસમ્યગ્દષ્ટિ ગુણસ્થાનનો ઉત્કૃષ્ટકાળ , સાધિક (=મનુષ્યભવાધિક) ૩૩ સાગરોપમ પ્રમાણ જાણવો.
અધિકારી વિચારણા : જે જીવોનો સંસાર માત્ર અધપુદ્ગલપરાવર્ત જ અવશેષ છે, તે જીવો જ આ સમ્યક્ત પામે છે, બીજા જીવો નહીં... એનું કારણ સ્પષ્ટ જ છે કે, એનાથી વધુ સંસારવાળા જીવોને ગ્રંથિભેદ જ થઈ શકતો નથી. હવે એ સમ્યગ્દષ્ટિ જીવનાં લક્ષણો કેવા હોય? એ ગ્રંથકારશ્રી બતાવે છે –
જ સમ્યગ્દષ્ટિની લાક્ષણિક મુદ્રા ના શ્લોકાર્થ : જેનાં ચિત્તમાં (૧) કૃપા, (૨) પ્રશમ, (૩) સંવેગ, (૪) નિર્વેદ, અને (૫) આસ્તિક્યરૂપ ગુણો હોય, તે જીવ સમ્યક્તથી ભૂષિત થાય. (૨૧)
વિવેચનઃ (૧) કૃપા, (૨) પ્રશમ, (૩) સંવેગ, (૪) નિર્વેદ, અને (૫) આસ્તિક્ય - આ પાંચ ગુણો જેના મનમાં ઉલ્લસિત રહે છે, તે ભવ્યજીવ સમ્યક્તથી ભૂષિત બને છે... તે પાંચ ગુણોનું સ્વરૂપ આ પ્રમાણે છે –
(૧) કૃપાઃ “દુઃરિવર્તપુ નતુપુ દુઃવાપહારવિન્તા કૃપા ' અર્થ : દુઃખી જીવોને દુઃખથી છોડાવવાની લાગણી ઉપજે એ કૃપા કહેવાય. જેમ કેન્સરથી પીડાતા દર્દીને જોઈને એ જીવ કેન્સરથી મુક્ત બને એવી ભાવના જાગે છે... તેમ કોઈપણ દુઃખ કે રાગ-દ્વેષ-મોહરૂપ ભાવરોગથી પીડાતા સંસારીને જોઈને, એ રોગથી એ દૂર થાય એવી લાગણી જે ઉપજે, એ કૃપાનું પરિણામ સમજવું.