________________
-
--
[ ૨૨]
* श्रीगुणस्थानक्रमारोहः * (श्लो. ११-१२) परिच्युतो-भ्रष्टो 'यावन्मिथ्यात्वभूतलं नासादयति' मिथ्यात्वभूमिमण्डलं न प्राप्नोति तावत्समयादावलीषट्कान्तकाले सास्वादनगुणस्थानवर्ती भवति, यदाह -
"उवसमअद्धाइ ठिओ, मिच्छमपत्तो तमेव गन्तुमणो । सम्मं आसायन्तो, सासायणमो मुणेयव्वो ॥१॥"
– ગુણતીર્થ – તાત્પર્ય :
સાસ્વાદનઃ ઉપશમસમ્યકત્વીને ઉપશમસમ્યક્તનો જઘન્યથી ૧ સમય અને ઉત્કૃષ્ટથી ૬ આવલિકા જેટલો કાળ બાકી હોય ત્યારે જો અનંતાનુબંધી કષાયનો ઉદય થઈ જાય, તો જેમ ખીર પીધેલા માણસને ખીરનું વમન થતી વખતે ખીરનો સહેજ સ્વાદ અનુભવાય છે, તેમ ઉપશમસમ્મસ્વીને ઉપશમસમ્યક્તનું વમન થતી વખતે સમ્યક્તના સહેજ સ્વાદને અનુભવવારૂપ સાસ્વાદનભાવની પ્રાપ્તિ થાય છે.
સાસાદનઃ સ+આય+સાદન=સાયસાદન. પણ ‘પૂષોરાયઃ' સૂત્રથી વચ્ચેના યનો લોપ થવાથી “સાસાદન’ શબ્દ બને... અર્થ એ કે, અનંતાનુબંધી કષાયના ઉદયથી ઉપશમસમ્યક્તના લાભનો નાશ થાય છે, ત્યારે એ જીવ સાસાદની કહેવાય છે.
આ વિષયમાં કહ્યું છે કે –
ઉપશમસમ્યક્તની ઉપશમાદ્ધામાં રહેલો જીવ, અલબત્ત મિથ્યાત્વને પામ્યો નથી, પણ જો એને અનંતાનુબંધીનો ઉદય થાય તો એ મિથ્યાત્વ તરફ ગમનાભિમુખ બને છે... અને તો એ વખતે સમ્યક્તનો કંઈક આસ્વાદ કરતો કે એના લાભને નાશ કરતો જીવ સાસ્વાદન-સમ્યક્તી સમજવો...”
સાસ્વાદનપ્રાપ્તિ કોઈપણ જીવ આખા ભવચક્રમાં વધુમાં વધુ સારવાર ઉપશમશ્રેણિ માંડી શકતો હોવાથી, ઉપશમશ્રેણિથી પડીને મિથ્યાત્વે જતાં વચ્ચે ચારવાર સાસ્વાદનગુણસ્થાનક પ્રાપ્ત થઈ શકે... અને ઉપશમસમ્યક્તથી પડતાં એકવારે સાસ્વાદન પ્રાપ્ત થઈ શકે. એટલે આખા ભવચક્રમાં વધુમાં વધુ પાંચવાર સાસ્વાદનગુણઠાણું પમાય.
छायासन्मित्रम् (10) ૩૫મિદ્ધિાથાં સ્થિતઃ મિથ્યાત્વમપ્રાત: દેવ તુમનાઃ |
सम्यक्त्वमास्वादयन् सास्वादनो ज्ञातव्यः ॥१॥
૭ અલબત્ત, સાદિમિથ્યાષ્ટિજીવ ૨૬ની સત્તાવાળો થઈ ગયા પછી ઉપશમસમ્યક્ત ફરીવાર પામતો હોવાથી, ગ્રંથિભેદજન્ય ઉપશમસમ્યક્ત અનેકવાર પણ પમાય. પણ તે જાતિથી એક જ સમજવું.
