________________
[૨૦]
•K
* श्रीगुणस्थानक्रमारोहः
सम्यक्त्वं भवति । तथा चोच्यते -
***
“અવૃતિનુંનો સર- ईलियदवदडरुक्खनाएहिं । अन्तरकरणुवसमिओ, उवसमिओ वा ससेणिगओ ॥१॥"
(řો. ૧૦)
ગુણતીર્થ
આ શ્રેણિગત ઉપશમસમ્યક્ત્વ આખા ભવચક્રમાં વધુમાં વધુ ચાર વાર પમાય, કારણ કે ઉપશમશ્રેણિ વધુમાં વધુ ચાર જ વાર ચડી શકાય છે અને એ વખતે જ આ શ્રેણિગત ઉપશમસમ્યક્ત્વ પમાય છે...
••
આ વિષયમાં કહ્યું છે કે –
“જેણે ત્રણ પુંજ કર્યા નથી એવો જીવ, (૧) ઉખરભૂમિ, (૨) ઇલિકા, અને (૩) દાવાનળથી બળેલા વૃક્ષના ઉદાહરણથી અંતરકરણ-ઉપશમસમ્યક્ત્વ અથવા સ્વશ્રેણિગત ઉપશમસમ્યક્ત્વને પામે છે...”
તાત્પર્ય : : આ જીવ ઉપશમસમ્યક્ત્વ પામવાનો છે, એટલે હમણાં તો હજી એ જીવને ત્રણ પુંજ થયા નથી. આવો જીવ ત્રણ ઉદાહરણથી ઉપશમસમ્યક્ત્વને પામે છે, એ ત્રણે ઉદાહરણો આ પ્રમાણે છે
(૧) ઉખરભૂમિ ઃ જેમ સળગતો દાવાનળ ઘાસ વિનાની ઉખરભૂમિમાં પ્રવેશતાં જ ઓલવાઈ જાય છે, તેમ મિથ્યાત્વના ઉદયરૂપ દાવાનળ પણ અંતરકરણરૂપ ઉખરભૂમિને પામીને ઓલવાઈ જવાથી, જીવ ઉપશમસમ્યક્ત્વ પ્રાપ્ત કરે છે.
(૨) ઇલિકા ઃ અહીં ઇલિકાભ્રમરી ન્યાય સંભવિત હોઈ શકે. જેમ ભમરીના ગુંજનથી ઇલિકા ભમરી બને છે, તેમ શુદ્ધપરિણામથી મિથ્યાત્વ પણ સમ્યક્ત્વરૂપ બને છે.
(૩) દવદગ્ધવૃક્ષ : જેમ નવપલ્લવિત પણ વૃક્ષ દાવાનળથી સળગી ગયા પછી વૃક્ષશુષ્ક બને છે, ફળશૂન્ય બને છે. તેમ ત્રિકરણવિશુદ્ધિરૂપ દાવાનળથી, મિથ્યાત્વરૂપી વૃક્ષ સળગી જવાથી, એ મિથ્યાત્વવૃક્ષ ઉદયરૂપ ફળપ્રદાન માટે અસમર્થ થાય છે. ત્યારે જીવ ઉપશમસમ્યક્ત્વને પામે છે...
(9) અતત્રિપુજ્ઞ ષરેનિાવવવધવૃક્ષશાતૈ:।
આ બંને પ્રકારનું ઉપશમસમ્યક્ત્વ (=અંતરકરણોપશમ કે ઉપશમશ્રેણિગત ઉપશમએ બંને) સાસ્વાદનને જન્મ આપવામાં મૂળભૂત કારણ છે... કારણ કે અનંતાનુબંધીના ઉદયથી ઉપશમસમ્યક્ત્વથી પડનારો જીવ જ સાસ્વાદન ગુણઠાણે આવે છે.
छायासन्मित्रम्
अन्तरकरणौपशमिक औपशमिको वा स्वश्रेणिगतः ॥ १ ॥
