________________
-
~-
-
-
(શ્નો. ૮૭) ગુર્નવિવેવનાવિલમત્રદ્યુત: ક
[૬૭] वेधते तीर्थकृत्कर्म, तेन सद्देशनादिभिः ।
भूतले भव्यजीवानां, प्रतिबोधादि कुर्वता ||८७|| व्याख्या-'तेन' तीर्थकता तत्कर्म 'वेद्यते' अनुभूयते, किं कुर्वता? 'भूतले' पृथ्वीमण्डले भव्यजीवानां प्रतिबोधादि कुर्वता, आदिशब्दाद्देशविरतिसर्वविरत्यारोपादि विदधता, काभिः ? 'सद्देशनादिभिः' तत्त्वोपदेशादिभिः कृत्वा वेद्यते, यदुक्तम् -
“R +É વેફન્નડું ?, તાપ ધર્મદેસાર્દ વપ્ન તે તુ માવો, તામવોસફત્તાપ શા” [ભાવ. નિ. ૨૮૩] રૂતિ ૫૮૭
– ગુણતીર્થ ––
* જિનનામની વેદનપ્રક્રિયા * શ્લોકાર્થ: તીર્થંકર પરમાત્મા પૃથ્વીતલ પર ભવ્યજીવોને તત્ત્વની દેશનાદિ દ્વારા પ્રતિબોધ વગેરે કરવા વડે તીર્થકર નામકર્મને ભોગવે છે. (૮૭)
વિવેચન : તીર્થંકર પરમાત્મા, પૃથ્વીમંડળ પર ભવ્યજીવોને તાત્ત્વિક પદાર્થોનો ઉપદેશ વગેરે આપવા દ્વારા (૧) પ્રતિબોધ પમાડે છે, અર્થાત્ ધર્મ પમાડે છે... અને બાદ્રિ શબ્દથી (૨) દેશવિરતિ આરોપણ, અને (૩) સર્વવિરતિ આરોપણ કરાવે છે, અર્થાત્ દેશવિરતિ-સર્વવિરતિ ઉચ્ચરાવે છે... અને આ બધાના માધ્યમે જ પોતે ઉપાર્જન કરેલું તીર્થકર નામકર્મ ભોગવે છે.
આ અંગે સિદ્ધાંતમાં જણાવ્યું છે કે – શ્લોકઃ વેફન્ન ? ાિતા ધમ્મસાર્દિા
વેડું તં તું માવો, તમોત્તi | (ાવ. નિ. ૬૮૩) અર્થઃ પ્રશ્નઃ તે જિનનામકર્મ કેવી રીતે ભોગવાય? ઉત્તરઃ ગ્લાનિ વિના ધર્મદેશના આદિ દ્વારા જિનનામકર્મ ભોગવાય. અહીં માદ્રિ શબ્દથી ૩૪ અતિશયોની પ્રાપ્તિ, વાણીના ૩૫ ગુણોની પ્રાપ્તિ, ત્રણ લોકથી પૂજ્યત્વ... એ બધું પણ જિનનામકર્મના વિપાકોદયરૂપ છે. અર્થાત્ એ બધાથી પણ જિનનામકર્મ ભોગવાય. પ્રશ્ન તે જિનનામકર્મ બંધાય ક્યારે ? ઉત્તરઃ ભગવાનનો જે ભવ છે, તેનાથી પૂર્વના ત્રીજા ભવે એ બંધાય. (દા.ત. પ્રભુ વીરનો ૨૭મો ભવ તીર્થકર તરીકેનો ભવ છે, તો પૂર્વના ત્રીજા ભવે; એટલે કે ૨૫મા ભવે તે જિનનામ બંધાય...)
छायासन्मित्रम् (58) તન્ન થ વેદ્યતે ? નાચા ધર્મશતામિઃ |
बध्यते तत्तु भगवतः, तृतीयभवे अवसl ॥
