Page Text
________________
[૧૮]
-
૦
આ
* श्रीगुणस्थानक्रमारोहः - (श्लो. ८२)
– व्याख्या-‘एवं' पूर्वोक्तप्रकारेण त्रिषष्टिप्रकृतीनां स्थितिः क्षीणमोहान्तैव, कोऽर्थः ? चतुर्थगुणस्थानादारभ्य क्षीयमाणानां प्रकृतीनां त्रिषष्टिः क्षीणमोहे सम्पूर्णा, यथैकस्याः प्रकृतेश्चतुर्थगुणस्थाने क्षयः, पुनरेकस्याः पञ्चमे, अष्टानां सप्तमे, षट्त्रिंशत्प्रकृतीनां नवमे, एकस्याः प्रकृतेर्दशमे, सप्तदशप्रकृतीनां द्वादशे क्षयः, इत्येवं त्रिषष्टिप्रकृतीनां क्षीणमोहान्तैव स्थितिरुक्ता, तथा शेषास्त्रिषष्टिव्यतिरिक्ताः पञ्चाशीतिप्रकृतयो 'जरद्वस्त्रप्राया' अत्यर्थं जीर्णचीवरकल्पाः सयोगिगुणस्थाने भवन्ति ॥८२॥
-- ગુણતીર્થ
વિવેચનઃ પૂર્વે જણાવ્યા મુજબ ૬૩ કર્મોની સ્થિતિસત્તા ક્ષીણમોહ ગુણઠાણા સુધી જ છે. અલબત્ત, બધાની સ્થિતિ કાંઈ ક્ષીણમોહ સુધી નથી હોતી, પણ કહેવાનો ભાવ એ કે કોઈક પ્રકૃતિ ચોથે ક્ષય પામે. કોઈક પાંચમે ક્ષય પામે. એમ યાવત્ ક્ષીણમોહ સુધીમાં તો આ બધી પ્રવૃતિઓનો ક્ષય થઈ જ જાય.
એટલે ફલિતાર્થ એ થયો કે, ચોથા ગુણઠાણાથી લઈને ક્ષીણમોહ સુધીમાં બધી મળીને ૬૩ પ્રકૃતિઓનો ક્ષય થાય. આ આપણે સિંહાવલોકનથી એકવાર જોઈ લઈએ, પછી ગ્રંથકારશ્રી એ જ વાત સંક્ષેપમાં બતાવશે - એ પણ આપણે જોઈશું.
- પ્રકૃતિઓનો ક્રમિક ક્ષય : - ચોથે ગુણઠાણે નરકાયુષ્યનો ક્ષય... પાંચમે ગુણઠાણે તિર્યંચાયુષ્યનો ક્ષય... સાતમે ગુણઠાણે દેવાયુષ્ય અને દર્શનસપ્તકનો ક્ષય... આઠમે ગુણઠાણે કોઈપણ કર્મપ્રકૃતિનો ક્ષય થતો નથી. નવમા ગુણઠાણાના (૧) પહેલા ભાગે સ્થાવર-સૂક્ષ્મ-તિર્યંચદ્ધિક-નરકદ્ધિકઆતપ-ઉદ્યોત-થીણદ્વિત્રિક-એકેન્દ્રિયાદિજાતિચતુષ્ક અને સાધારણ - આ ૧૬ પ્રકૃતિનો ક્ષય, (૨) બીજા ભાગે ૮ કષાયનો ક્ષય, (૩) ત્રીજા ભાગે નપુંસકવેદનો ક્ષય, (૪) ચોથા ભાગે સ્ત્રીવેદનો ક્ષય, (૫) પાંચમા ભાગે હાસ્યષકનો ક્ષય, (૬) છઠ્ઠા ભાગે પુરુષવેદનો ક્ષય, (૭) સાતમા ભાગે સંજવલન-ક્રોધનો ક્ષય, (૮) આઠમા ભાગે સંજવલનમાનનો ક્ષય (૯) નવમા ભાગે સંજવલનમાયાનો ક્ષય. આમ સર્વ મળી નવમે ગુણઠાણે ૧૬ + ૮ + ૧ + ૧ + ૬ + ૧ + ૧ + ૧ + ૧=૩૬ પ્રકૃતિઓનો ક્ષય થાય... દસમા ગુણઠાણે સંજવલનલોભનો ક્ષય. બારમા ગુણઠાણાના દ્વિચરમસમયે નિદ્રાદ્રિકનો ક્ષય... અને ચરમસમયે ૫ જ્ઞાનાવરણ, ૫ અંતરાય અને ૪ દર્શનાચરણ - એમ બધી મળી ૧૪ પ્રકૃતિનો ક્ષય થાય.
આમ ચોથા ગુણઠાણાથી લઈને ક્ષીણમાહ સુધી ૬૩ પ્રકૃતિનો ક્ષય થાય. આ જ બાબત ગ્રંથકારશ્રીએ સંક્ષેપમાં જણાવી છે. તે આપણે કોઠા પ્રમાણે જ જોઈ લઈએ –
| SR No. | 022194 |
| Book Title | Gunsthan Kramaroh |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Bhavyasundarvijay |
| Publisher | Jingun Aradhak Trust |
| Publication Year | 2015 |
| Total Pages | 240 |
| Language | Sanskrit, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari & Book_Gujarati |
| File Size | 17 MB |