________________
[૨૦]
જ શ્રીગુસ્થાનમારોદા. જે
(શ્નો. ૭૪-૭૫)
--
व्याख्या-अथ चानन्तरं स क्षपकः 'क्षीणमोहात्मा भूत्वा' क्षीणमोहगुणस्थानाद्धापरिणतिमयो भूत्वा द्वितीयं शुक्लध्यानं 'पूर्ववत्' प्रथमशुक्लध्यानरीत्या 'श्रयेद्' भजेत्, कथम्भूतः क्षपकः ? 'वीतरागो' विशेषेण इतो गतो रागो यस्मात्स तथा, पुनरपि कथम्भूतः ? 'महायतिः' महांश्चासौ यतिश्च महायतिः, यथाख्यातचारित्र इति । पुनः कथम्भूतः ? 'भावसंयुक्तो' विशुद्धतरभावोपेतः, एवंविधः क्षपको द्वितीयं शुक्लध्यानं श्रयेदित्यर्थः ॥७४॥ अथ तदेव शुक्लध्यानं सनामविशेषणमाह -
अपृथक्त्वमवीचारं, सवितर्कगुणान्वितम् । स ध्यायत्येकयोगेन, शुक्लध्यानं द्वितीयकम् ॥७५||
– ગુણતીર્થ વિવેચનઃ હવે દસમા ગુણઠાણા પછી તે ક્ષપકશ્રેણિવાળો જીવ ક્ષીણમોહગુણઠાણાના કાળની પરિણતિવાળો થઈને (એટલે કે ક્ષીણમોહગુણઠાણાનો કાળ પામીને, અર્થાત્ બારમું ગુણઠાણું પામીને) પહેલા શુક્લધ્યાનની પદ્ધતિ મુજબ બીજું શુક્લધ્યાન પામે છે. તાત્પર્ય એ કે, અહીં પણ ક્ષપકજીવ (૧) ઉત્તરોત્તરસમયે વિશુદ્ધિવાળો, (૨) આસનજયાદિના અભ્યાસવાળો, (૩) પૂર્વગત શ્રુતના આલંબને ધ્યાન કરનારો થઈ બીજું શુક્લધ્યાન પામે છે.
હવે આ બીજું શુક્લધ્યાન પામનારો જીવ કેવો હોય ? તે બતાવે છે –
(૧) વીતરાગ ઃ વિશેષથી ફરી કદી પણ ન આવવારૂપે નીકળી ગયો છે રાગ જેમનામાંથી તેવા વીતરાગ મહાત્મા... ઉપલક્ષણથી દ્વેષ અને મોહનું નિર્ગમન પણ સમજી
લેવું.
(૨) મહામુનિ : સામાયિક કે છેદોપસ્થાપનીયાદિ ચારિત્રવાળા મુનિઓ કરતાં મહાન્ મુનિભગવંત... અર્થાત્ “યથાખ્યાત' નામના રાગ-દ્વેષની કલુષાઈથી વર્જિત શુદ્ધ અને ઉત્તમ ચારિત્રને ધારણ કરનારા મુનિભગવંત.
(૩) ભાવસંયુક્ત : અત્યંત વિશુદ્ધતર ભાવધારાથી જોડાયેલા મહાત્મા.
આવા ત્રણ વિશેષણવાળો ક્ષીણમોહગુણઠાણે રહેલો ક્ષપકશ્રેણિવાળો જીવ બીજું શુક્લધ્યાન પ્રાપ્ત કરે છે.
હવે નામ અને વિશેષણ સાથે એ બીજા શુક્લધ્યાનનું જ સ્વરૂપ બતાવવા ગ્રંથકારમહર્ષિ કહે છે –
