________________
[૧૬]
–
૨-
૦
-
શ્રીગુસ્થાનમારો: (જ્ઞો. ૪૮-૪-૧૦) तिर्यगायुः क्षयं याति, गुणस्थाने तु पञ्चमे ।। सप्तमे त्रिदशायुश्च, दृठमोहस्यापि सप्तकम् ||४९|| दशैताः प्रकृतीः साधुः, क्षयं नीत्वा विशुद्धधीः । धर्मध्याने कृताभ्यासः, प्राप्नोति स्थानमष्टमम् ||५०॥
| | ત્રિાર્વિશેષમ્ II व्याख्या-'प्रान्त्यदेहिनः' चरमशरीरस्य 'अबद्धायुषः' अकृतायुर्बन्धस्य ‘लघुकर्मणः' अल्पकर्मण:-अल्पकर्मांशस्य क्षपकस्य 'असंयतगुणस्थाने' चतुर्थे गुणालये 'नरकायुः क्षयं
-- ગુણતીર્થ
ક્ષય થાય, અને પાંચમે ગુણઠાણે તિર્યંચાયુષ્યનો ક્ષય થાય. સાતમે ગુણઠાણે દેવાયુષ્યનો ક્ષય થાય અને દર્શનમોહનીયના સપ્તકનો પણ ક્ષય થાય.. આ પ્રમાણે આ ૧૦ પ્રકૃતિઓનો ક્ષય કરીને, વિશુદ્ધબુદ્ધિવાળો - ધર્મધ્યાનમાં કરાયેલા અભ્યાસવાળો શપક સાધુ આઠમું ગુણઠાણું પામે છે. (૪૮-૪૯-૫૦)
વિવેચન :
ચરમશરીરી જે હવે પછી મોક્ષે જવાનો છે, જેનો આ છેલ્લો જ ભવ છે તેવો જીવ.. (ચરમભવે જ ક્ષપકશ્રેણિ ચડી શકાય.)
અબદ્ધાયુષ્કઃ જેણે પરભવ સંબંધી કોઈ જ આયુષ્ય બાંધ્યું નથી તેવો જીવ... (જો તેણે આયુષ્ય બાંધ્યું હોય તો તેવો બદ્ધાયુષ્ક જીવ ક્ષપકશ્રેણિ ચડી શકે નહીં.)
લઘુકર્મી : જે અલ્પ કર્મવાળો છે તેવો જીવ... “અલ્પકર્મ એટલે એ કર્મોના સ્થિતિરસ વગેરે ગાઢ ન હોવા, મંદ હોવા... અને નિરનુબંધ હોવા ઇત્યાદિ..
આવા ચરમશરીરી, અબદ્ધાયુષ્ક, લઘુકર્મી જીવને... (૧) ચોથે અવિરતસમ્યક્ત ગુણઠાણે નરકપ્રાયોગ્ય આયુષ્યનો ક્ષય થાય. (૨) પાંચમે દેશવિરતગુણઠાણે તિર્યંચપ્રાયોગ્ય આયુષ્યનો ક્ષય થાય. (૩) સાતમે અપ્રમત્તસંયત ગુણઠાણે દેવાયુષ્યનો પણ ક્ષય થાય.
તાત્પર્યગ્રાહિતા : અલબત્ત, ચરમશરીરી અબદ્ધાયુષ્ક ક્ષપક જીવને મનુષ્યાયુષ્ય સિવાયના બાકીના ત્રણ આયુષ્યની તો સત્તા પણ નથી હોતી, તો પછી તે તે ગુણઠાણે તેઓનો ક્ષય કહેવાનું પ્રયોજન શું? (સત્તામાં હોય, અને પછી તેનો ક્ષય કહેવાતો હોય... તો એ ક્ષય કહેવાનું સાર્થક ઠરે... પણ અહીં તો એવું છે નહીં...)
