Page Text
________________
જ્ઞાન-ચારિત્રાધાન્યવિચાર
AAA
एवं ज्ञानक्रिययेास्तुल्यत्वमुपदिश्य विशेषमावेदयति
فيع
तुल्लत्तमवेक्खाए णियमा समुदायजोगमहिगिच्च ।
किरिया विस्सिए पुण नाणाउ सुए जओ भणियं ॥ ५९ ॥
( तुल्यत्वमपेक्षया नियमात्समुदाययोगमधिकृत्य । क्रिया विशिष्यते पुनर्ज्ञानात् श्रुते यतो भणितम् ॥५९॥ ) जम्हा दंसणनाणा संपुन्नफलं न दिंति पत्तेयं । चारितजुआ दिति हि विसिस्सए तेण चारितं ॥ ६०॥
( यस्माद्दर्शनज्ञाने संपूर्ण फल न दत्तः प्रत्येकम् । चारित्रयुते दत्त एव विशिष्यते तेन चारित्रम् ||६०|| ) यद्यपि मोक्षलक्षणे कार्ये ज्ञानक्रिये तुल्यवद् व्याप्रियेते तथापि कालतो देशतश्च स्वेतरसकलकारणसमवधानव्याप्यसमवधानकत्वलक्षण उत्कर्षश्चारित्रक्रियाया एव, न खलु षष्ठगुणस्थानभावि परिणामरूपं चारित्र चतुर्थगुणस्थानभाविपरिणामरूप ज्ञानमन्तरेण, न એક ગુડાદ્વિ દ્રવ્યથી સમુદાય કાર્યાન્તર્ગત એક એક બ્રમિ આદિ કાય સિદ્ધ છે. જે સામાન્યતઃ કા તામાં ઘટને દૃષ્ટાન્ત કરવામાં આવે તા આ પરિભાષાના કાઈ વિરાધ પ્રસંગ ઊભા નહી' થાય, કેમકે મદકા રૂપ સમુદાયકા માં સામાન્યતઃ કાર્યંતા (નિરવચ્છિન્નકા તા) એક એક ગુડાદિથી નહી પણ ગુડાદિ સ`પૂર્ણ સામગ્રીથી જ સમ્પન્ન થાય છે. અર્થાત્ ભિન્ન ભિન્ન ભ્રમિ આદિ કાના વિશિષ્ટ સમુદૃાયરૂપ મકાય* સામગ્રી
સાધ્ય છે.
આજ રીતે સ પૂર્ણ કક્ષયાત્મક માક્ષરૂપ કાર્ય પ્રત્યે નિરાત્મક દેશથી કર્મ ક્ષયની જનકતા રૂપ દેશેાપકારિતા જ્ઞાન અને ચારિત્ર બન્નેમાં સમાન હાવી ભાસે છે, તેથી અને તુલ્યબળવાળા છે. કાપડા
[તુલ્યભળી જ્ઞાન કરતાં ચારિત્રની વિશેષતા
આમ જ્ઞાન અને ક્રિયા તુલ્યબળવાળા છે એવું પ્રતિપાદન કરીને હવે તેમાં વિશેષતા બતાવતાં ગ્રન્થકાર કહે છે
ગાથા :–જ્ઞાન અને ક્રિયાના સમુદાય જ મેાક્ષફળક હાવાથી સમુદાયયેાગને આગળ કરીએ તેા અને ફળપ્રાપ્તિ કરાવવામાં એકબીજાને સાપેક્ષ હાવાથી નિયમા તુલ્યખળી જ છે. છતાં ક્રિયામાં જ્ઞાન કરતાં કંઇક વિશેષતા પણ કારણ કે આગમમાં કહ્યું છે કે પ્રત્યેક દર્શીન કે જ્ઞાન સંપૂર્ણ ફળ આપતા નથી, પણ ચારિત્ર યુક્ત થાય તા જ સ`પૂર્ણ ફળ આપે છે તેઓ ચારિત્રની તે એ કરતાં વિશિષ્ટતા છે.’ જો કે મેાક્ષાત્મક કાય પ્રત્યે જ્ઞાન અને ક્રિયા સરખી રીતે જ વ્યાવૃત = : ઉપયેગી થાય છે તા પણુ કાળ અને દેશથી સ્વભિન્ન સકલ કારણેાના સમવધાનને વ્યાપ્ય સમવધાનવાળા હાવુ. આ જાતના ઉત્કષ` તેા ચારિત્રમાં જ છે અર્થાત્ અનેક કારણામાંથી જે કારણ એવું હાય કે જ્યાં જ્યાં અને જયારે એનું સમવધાન હાય. ત્યોં ત્યો
२३
| SR No. | 022173 |
| Book Title | Adhyatmamat Pariksha |
| Original Sutra Author | Yashovijay Maharaj |
| Author | Bhuvanbhanusuri |
| Publisher | Babu Amichand Pannalal Jain Derasar Trust |
| Publication Year | |
| Total Pages | 544 |
| Language | Sanskrit, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari & Book_Gujarati |
| File Size | 17 MB |