Page Text
________________
દ
ઉપદેશપદ-અનુવાદ
(૧) ચક્રવર્તીના ઘરે ભોજનનું દૃષ્ટાંત
આ ભરતક્ષેત્રમાં દક્ષિણાર્ધ ભરતના મધ્યખંડમાં શત્રુભયથી હંમેશાં અકંપિત એવું કાંપિલ્યપુર નામનું નગર હતું. જ્યાં પવિત્ર શીલ અને ઘણા ધનવાળા હોવાથી સ્વપ્નમાં પણ કોઈ પરસ્ત્રી તરફ નજર ન કરતા હોવાથી ત્યાંના લોકોની કીર્તિ દેશાવરો સુધી પહોંચી હતી. દાક્ષિણ્યામૃતથી પરિપૂર્ણ, પ્રિયવચન બોલનાર, સ્થિર અને ગંભીર ચિત્તવાળા હમેશાં પ્રમોદ કરતા અનેક નગરજનો ત્યાં વાસ કરતા હતા. તે નગરની અંદર ઉત્તમ જાતિવંત અતિમનોહર, અતિ સુંદર તિલકયુક્ત ઉત્તમ પુરુષના સમાગમથી સૌભાગ્યવાળી, રમણીય સ્તનવાળી, સુંદર કાંતિવાળી, પ્રૌઢવયવાળી, સરલ, સુરભિગંધ યુક્ત યુવતીઓ હતી અને નગર બહાર સુંદર જાતિનાં પુષ્પો, અતિ વિકસિત તિલક વૃક્ષોથી યુક્ત, સોપારીના વૃક્ષ સાથે લાગેલ પાનની લતાયુક્ત, રમણીય જળાશયોવાળી સુંદર છાંયડાવાળી, વિશાળ, સરળ સુગંધવાળી આરામશ્રેણીઓ હતી. જે નગરમાં સજ્જનોના ઘરમાં ઉજ્જવલ કાંતિ વાળી અને સુવર્ણ (સુંદ૨) યૌવનવયવાળી છતાં દુષ્કર વ્રતવાળી વિધવા સ્ત્રીઓ હતી અને ઉજ્જવલ સુવર્ણ અને રજતના ઊંચા ઢગલા રૂપે રહીને (સ્થિર રહેવા રૂપ) લક્ષ્મી દુષ્કર વ્રત પાલતી હતી.
વળી જ્યાં જિનમંદિરો ઉપર સંજ્જડ પવનથી ફરકતી ધ્વજાઓ જાણે ધર્મી લોકોની કીર્તિ સ્વર્ગે સંચરતી હોય તેમ શોભતી હતી. અનેક આશ્ચર્યોથી પૂર્ણ તે નગરને વિપુલ સૈન્ય બળથી યુક્ત ઇક્ષ્વાકુવંશમાં ઉત્તમ એવો બ્રહ્મ નામનો રાજા પાલન કરતો હતો. તે રાજાના અતિપુષ્ટ અતિલાંબા ક્યાંય પણ નહીં તૂટેલા ગુણો રૂપી દોરડાવડે જાણે બાંધેલી હોય તેમ તેની લક્ષ્મી હંમેશાં સ્થિર હતી. જે રાજાએ સમય આવે ત્યારે સામ, દામ, દંડ અને ભેદ નીતિ વાપરી પોતાનો યશ દૂર સુધી ફેલાવ્યો હતો, તેના ઉદ્ભટ દુશ્મનના ક્રોડો સુભટોને ભય પમાડનાર એવા તે પરાક્રમી રાજાને અતિ સ્નેહ-રત્નની ખાણ સમાન ચુલણી નામની પ્રિયરાણી હતી. તે રાજાને નિષ્કપટ મૈત્રીભાવને ધારણ કરનારા બ્રહ્મા સરખી ચતુર બુદ્ધિવાળા ચાર રાજાઓ હતા. એક કાશીદેશનો કટક રાજા, બીજો ગજપુરનો સ્વામી કણેરુદત્ત, ત્રીજો કોશલસ્વામી દીર્ઘરાજા અને ચોથો ચંપાનો સ્વામી પુષ્પસૂલ રાજા. પ્રામાણિકપણે રાજ્યચિંતાની ધરા ધરનાર ધનુ નામનો મહા અમાત્ય હતો, તેને પિતાના ગુણોને ધારણ કરનાર વરધનુ નામનો પુત્ર હતો. તે બ્રહ્માદિક પાંચે રાજાઓ ગાઢ સ્નેહાધીન હોવાથી પરસ્પર વિરહને ન ઇચ્છતા આ પ્રમાણે મંત્રણા કરવા લાગ્યા કે, આપણે દરેક પાંચે રાજ્યોમાં એક એક વર્ષ સપરિવાર સાથે જ રહેવું. બહુ પુણ્યથી પામી શકાય એવા પ્રકારના ભોગ સુખને ભોગવતા એવા ઉદાર મનવાળા તે રાજાઓનો કેટલોક કાળ પસાર થયો. હવે કોઈક સમયે રાત્રિના મધ્યકાળે ચલણી રાણીએ અતિ ઉદાર ફલવાળાં ચૌદ સ્વપ્નો દેખ્યાં. તે આ પ્રમાણે-૧ હાથી, ૨ વૃષભ, ૩, સિંહ, ૪ અતિ શ્વેત પુષ્પમાળા, ૫ ચંદ્ર, ૬ સૂર્ય, ૭ ધ્વજ, ૮ અભિષેક કરાતી લક્ષ્મીદેવી, ૯ કુંભ, ૧૦ કમળોથી યુક્ત સરોવ૨, ૧ સમુદ્ર, ૧૨ દેવતાઈ વિમાન, ૧૩ ૧ અર્થ શ્લેષ સ્ત્રી અને આમશ્રેણીનો સમજવો.
| SR No. | 022151 |
| Book Title | Updeshpad Mahagranth |
| Original Sutra Author | Haribhadrasuri |
| Author | Munichandrasuri, Hemsagarsuri, Ratnatrayvijay |
| Publisher | Ranjanvijay Jain Pustakalay |
| Publication Year | 2005 |
| Total Pages | 586 |
| Language | Sanskrit, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari & Book_Gujarati |
| File Size | 19 MB |