Page Text
________________
ઉપદેશપદ-અનુવાદ
૧૦૪
સપરિવાર ગયો. પરંતુ પિતાના ભક્ત એક પુત્રે ગુપ્તપણે પિતાને સાથે લીધા.કોઈક દિવસે આખા-સૈન્યપરિવારને તેવા પ્રકારના નિર્જલ જંગલમાં જતાં જતાં મધ્યાહ્ન-સમય થયો અને દરેકને તૃષ્ણાનું સંકટ આવી પડ્યું, ત્યારે રાજાએ તે તરૂણોને પૂછ્યું કે, ‘અરે ! કોઈ પ્રકારે જળવાળી પૃથ્વી જાણીને તેમાંથી પાણી ખેંચી લાવો.' અપકવ બુદ્ધિવાળા તે તરુણો તેનો ઉપાય બતાવવો.' એટલે જે પિતાને સાથે લાવ્યો હતો,તેણે પડહો જીલ્લો. તેના પિતાને ત્યાં લાવ્યા,પિતાએ પણ કહ્યું કે, ‘અટવીમાં ગધેડાઓને છૂટા છોડી મેલો, જ્યાં તે સૂંધવાનું કરે, ત્યાં પાણીની શેરોની પ્રાપ્તિ થશે.' તે પ્રમાણે કર્યું. ત્યાર પછી જળની પ્રાપ્તિ થઈ. બીજા આચાર્યો તો એ પ્રમાણે વ્યાખ્યા કરે છે કે - સુંઘતા સુંઘતા ગધેડા ત્યાં સુધી ગયા કે, જ્યાં જળપૂર્ણ સરોવર પ્રાપ્ત થયું. (૧૧૩)
૧૧૪- લક્ષણદ્વાર-રામની પત્ની સીતાનું હરણ થયું, મળી, ત્યાર પછી રામે ત્યાગકરી. તે વખતે તેની શોક્યોએ સીતા પાસે રાવણના ચરણ ચિતરાવ્યા. સીતાએ કહ્યું કે, ‘પગની ઉપરનો કોઈ ભાગ મેં જોયો નથી, માટે બીજું કોંઈ ચિતરી શકું નહિં' છતાં શોક્યોએ આગ્રહ છોડ્યો નહિં. આ હકીકત વિસ્તારથી વિવરણકાર કથા દ્વારા જણાવે છે. (૧૧૪)
સીતાજી પર આળ ચડાવવું)
અયોધ્યા નગરીમાં રઘુવંશના નંદન દશરથ નામના રાજા હતા. પોતાના ઉત્તમ પ્રકારના વર્તનથી સુરો, અસુરો અને ખેચોના ઇન્દ્રાને પણ પ્રભાવિત કર્યા હતા. તેના અંતઃપુરમાં સારભૂત એવી ત્રણ મનોહર પ્રિયતમાઓ હતી કે, જેનાં ૧ કૌશલ્યા, ૨ સુમિત્રા અને ૩ કૈકેયી એવાં નામો હતાં. તે ત્રણેને અનુક્રમે (૧) રામ, (૨) લક્ષ્મણ અને (૩) ભરત નામના ન્યાયવંત, દેખાવડા અને નીતિનિપુણ પુત્રો હતા. કોઈક વખત કૈકેયીએ દશરથ રાજાને કોઈ કાર્યમાં સહારો આપવાથી પ્રસન્ન કરેલા, તેથી તેને વરદાન આપ્યું. તેણે પણ ‘અવસરે માગીશ' એવો વાયદો કર્યો. જ્યારે દશરથ રાજા ઉંમરલાયક થયેલા રામને પોતાના પદ પર સ્થાપન કરવા તૈયાર થયા, ત્યારે તેણે વરદાનની માગણી કરી કે - ‘મારા પુત્ર ભરતને રાજગાદીપર બેસાડવો અને રામને વનવાસ આપવો.' આ જાણી દશરથ રાજા મુંઝવણમાં પડ્યા. વિનયવંત એવા રામને આ સમાચારની ખબર પડી. સત્યવાણી બોલનાર રામે ચરણમાં નમસ્કારકરવા પૂર્વક વિનંતિ કરી કે, ‘હે પિતાજી ! આપ સત્ય વચનવાળા થાવ. હું લક્ષ્મણ-સહિત વનમાં વિહાર કરીશ.' પુત્રવત્સલ રાજાએ પણ બીજો ઉપાય ન મળવાથી તે વાતમાં સમ્મતિ આપી, પુત્રવિરહમાં પૃથ્વીને પણ સ્મશાન સરખી શૂન્ય માનવા લાગ્યા. પછી સીતા-સહિત બંને કુમારો દક્ષિણદિશા તરફ પ્રયાણ કરવા લાગ્યા. તે વખતે નગરના લોકો અતિશય શોકસમુદ્રમાં ડૂબી ગયા. અનુક્રમે તેઓ ચાલતાં ચાલતાં મહારાષ્ટ્ર દેશમાં ગહન અટવીમાં આવીપહોંચ્યા. ત્યાં હિમાલય પર્વતમાં મદોન્મત્ત હાથીની જેમ સ્થિરવાસ કરીને રોકાયા. ફલ, ફૂલ, કંદાદિનાં ભોજન અને ઝરણાંના નિર્મલ નીરનું પાન કરતા.પિતાનો વિનય કર્યાના કારણે પોતાને કૃતાર્થ માનતા હતા. પરોપકારકરવાની ઇચ્છાવાળા તેઓ હંમેશાં તેવા તેવા પ્રકારનું આચરણ કરતા હતા અને એકલી સીતા જ માત્ર તેના શરીરની સારસંભાલ
| SR No. | 022151 |
| Book Title | Updeshpad Mahagranth |
| Original Sutra Author | Haribhadrasuri |
| Author | Munichandrasuri, Hemsagarsuri, Ratnatrayvijay |
| Publisher | Ranjanvijay Jain Pustakalay |
| Publication Year | 2005 |
| Total Pages | 586 |
| Language | Sanskrit, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari & Book_Gujarati |
| File Size | 19 MB |