________________
ધર્મધ્યાન
- ૧૮૫ (૪) સંસ્થાન-વિચય વિવેચન –ધર્મધ્યાનના ચોથા પ્રકાર “સંસ્થાન વિચર્યમાં વીતરાગ સર્વજ્ઞ જિનેશ્વર ભગવાને કહેલા સિદ્ધાન્તના પદાર્થો વિચારવાના છે. કેમકે અહીં “સંસ્થાન' એટલે સંસ્થિતિ, અવસ્થિતિ, સ્વરૂપ, પદાર્થોનું સ્વરૂપ. એને “વિચય ગ્યાને ચિંતન-અભ્યાસ કરવાને તે સર્વજ્ઞકથિત સિદ્ધાન્ત શાસ્ત્રના જ પદાર્થ યથાર્થ હાઈને એને જ ચિંતન-અભ્યાસ કરવાને. આ પદાર્થો નામથી આ પ્રમાણે,–
–સંસ્થાના વિચયમાં વિચારવાના પદાર્થ–
(૫
કષાય
(૧) ૬ કાનાં | (૪) જીવ નિત્ય- સંવર છિદ્રસ્થગન લક્ષણ–આકૃતિ- | ઉપગલક્ષણ-દેહ.
પવન આધાર-પ્રકાર- ભિન્ન–અરૂપી-કર્મ. વિરાગ્ય માર્ગો -પ્રમાણઉપાદાદિ | કર્તાકતા
દુપ્પન- તરંગથી પર્યાય.
(૫) સંસાર સાગર | અસ્કૃષ્ટ અક્ષુબ્ધ (૨) નામ–સ્થાપના
શીલાંગભત રત્નભત -દ્રવ્ય-ક્ષેત્ર-કાળ- |
પાતાલ મુનિ કે વેપારી ભાવ-પર્યાય-લોક, વ્યસન
શ્વાપદ
(૭) મોક્ષ નગર એમ ૮ ભેદથી પંચા- મેહ આવર્તી જ્ઞાનાદિવિનિયોગ સ્તિકાયમય લેક, એ અજ્ઞાનર
પવન
સુખ એકાન્તિક, પ્રેરિત પ્રેરિત નિર્માધ, સહજ,
સંગ તરંગ અનુપમ, અક્ષય. (૩)૭ પાતાલભૂમિ વિયેગા છે જીવાદિ તત્તવ-દ્વીપ-સમુદ્ર-નરક- (૬) ચારિત્ર જહાજ | વિસ્તારથી યુક્ત, વિમાન-ભવન-વ્યં | સમ્યકત્વ બંધન સર્વનયસમૂહમય, નગર ૧૪ રાજલક નિષ્પાપ નિર્દોષ
સિદ્ધાન્ત પદાર્થ સંસ્થાન
| જ્ઞાન સુકાની
નિત્ય.
