________________
(૧૮૦ )
ધર્મરત્ન પ્રકરણ. ભાવાર્થ—અહીં જ શબ્દ પ્રાકૃત ભાષાને છે તેને અર્થg' એટલે “એજ પ્રમાણે એ થાય છે. તેથી કરીને એ જ પ્રમાણે એટલે અશુભ ભજનના દષ્ટાંતે કરીને શુદ્ધચરણ રસિક એટલે કલંક રહિત સંયમને પાળવામાં ઉત્સાહવાળે સાધુ દ્રવ્યથી એટલે બાહ્યાવૃત્તિથી વિરૂદ્ધનું એટલે અકલ એવા ઔષધ અને પચ્ચ વિગેરેનું સેવન કરે, અને સf શબ્દથી વૈયાવચ્ચન કરે તે પણ તે શ્રદ્ધા ગુણે કરીને એટલે સંયમનું આરાધન કરવામાં તન્મય થયેલા પરિણામે કરીને ભાવચારિત્રનું ઉલ્લંઘન કરતું નથી. કહ્યું છે કે – “શુભ ભાવવાળાને પાયે કરીને દ્રવ્યાદિક વિદ્ધ કરી શકતા નથી, એ જ રીતે બાહા કિયા પણ હોય છે. લેકમાં પણ આ પ્રમાણે કહ્યું છે કે –સ્વામીની આજ્ઞાવડે ચાલતાં સુભટને કાંટે લાગે તોપણ તે સ્ત્રીના કાને રહેલા કમળના તાડનની જેમ તેને આનંદિત કરે છે. ધીર પુરૂષે મનવાંછિત કાર્ય શરૂ કર્યું હોય તો તેમાં પોતાના દેશની જેમ પરદેશમાં પણ તેનું સત્ય-પરાક્રમ ચલાયમાન થતું નથી. વળી દુભિક્ષાદિક કાળ હોય તોપણ દાનશૂર જનેનું અંતઃકરણ રૂ૫ રન ભેદાતું નથી. પણ ઉલટું અધિક શોભાયમાન થાય છે. એ જ પ્રમાણે મહાનુભાવ ભવ્ય ચારિત્રવાળાને શુભ સમાચારીના વિષયવાળે ભાવ કદાપિ બદલાત નથી.” વળી ક્રિયા કરતાં ભાવ મટે છે. તે વિષે કહ્યું છે કે –કિયા વિનાના ભાવ અને ભાવ વિનાની ક્રિયા એ બન્ને વચ્ચે સૂર્ય અને ખજવા જેટલું આંતરું જોયેલું છે. વળી રગે કરીને પીડા પામેલો અને વૃધ્ધ શરીરવાળે જે સાધુ અસમર્થ હોય અને તેથી સર્વ કિયાએ યક્ત વિધિ પ્રમાણે કરવા કદાચ શક્તિમાન ન થાય, તોપણ તે જે પોતાના પરાક્રમ, ઉદ્યોગ, ધીરજ અને બળને છુપાવે નહીં અને કપટનું આચરણ મૂકી દઈ યતનાવાળો રહે તો તેને અવશ્ય યતિ ગણવે. .
--
@-
