________________
ભાવશ્રાવકનું ત્રીજું લક્ષણ
(૧૦૭) છે–સૂત્રરૂચિ ૧, અર્થ રૂચિ ૨, કરણરૂચિ ૩, અનભિનિવેશ રૂચિ ૪ તથા પાંચમી અનિકિત્સાહતા (ઉત્સાહને નાશ ન થવો તે) ૫. આ પાંચ ગુણ શ્રાવકના હેાય છે.” આ પાંચ ગુણે પણ પ્રથમના પાંચ ગુણેની સાથે મળતાજ છે, કેમકે સૂત્રરૂચિ એટલે પઠન વિગેરે સ્વાધ્યાયમાં પ્રવૃત્તિ ૧, અર્થરૂચિવાળ જે હોય તે ગુરૂનો અભ્યસ્થાનાદિક વિનય કરે છે જ ૨, કરણ અને અનભિનિવેશ (કદાગ્રહ રહિત) એ છે તે પૂર્વે કહ્યા તેની તુલ્ય જ છે ૪, અને ઉત્સાહનું અભંગપણું એ ઇચ્છાની વૃદ્ધિ જ છે. ૫. આથી કરીને પૂર્વે ગણવેલાની સાથે આને કાંઈ પણ વિરોધ શંકા કરવા જે નથી. ૪૬.
અહીં કેઈને શંકા થાય કે-માત્ર ઈચ્છાથી જ ફળની પ્રાપ્તિ કેમ થઈ શકે ? તેને જવાબ એ છે જે સાચા ભાવથી ઈચ્છા હોય તો તેનું ફળ મળે જ છે. તે ઉપર યશ અને સુયશની કથા નીચે પ્રમાણે–
એક ગામમાં એક કુળપુત્રને યશ અને સુયશ નામના બે પુત્રો હતા. તે બન્ને યુવાન અવસ્થાને પામ્યા ત્યારે કોઈ એક દિવસ ધર્મદેવ નામના સૂરિની પાસે ધર્મદેશના સાંભળીને પ્રતિબોધ પામ્યા. તેમણે પ્રવ્રજ્યા લેવાની ઉત્કંઠા થવાથી માબાપની પાસે રજા માગી. પરંતુ નેહથી મેહ પામેલા તે માબાપે તેમને રજા આપી નહીં. બન્નેએ ઘણું આગ્રહથી રજા માગી ત્યારે તેઓએ કહ્યું કે-“તમારા બેમાંથી એક જણ દીક્ષા ગ્રહણ કરો, અને એક અમારી વૃદ્ધાવસ્થાનું પાલન કરવા રહો.” તે સાંભળી મોટા ભાઈએ નાનાભાઈને કહ્યું કે “તું ઘરમાં રહે. હું પ્રવ્રજ્યા લઉં.” માને છે કે “હુંજ પ્રવજ્યા લઈશ.” તે સાંભળી યશે વિચાર કર્યો કે-“ભલે આ મારે નાનાભાઈ દીક્ષા લઇ તરી જાય. મારાથી તે પ્રત્યુપકાર ન કરી શકાય તેવા માબાપની અવગણના કેમ થાય?” એમ વિચારીને તેણે સુયશને રજા આપી. એટલે તેણે વિધિ પ્રમાણે દીક્ષા ગ્રહણ કરી. પછી તે વિશુદ્ધ પરિણામથી જ્ઞાન અને ચારિત્રની આરાધના કરવા લાગ્યો.
૧ કદાગ્રહ ન કરે તે.
