________________
( ૫ ) પુદ્ગલપરાવર્ત સ્તવની ૧૧ ગાથાને અર્થ.
હે વીતરાગ ! તમારા સિદ્ધાંતની વિચારણા વિના મારા દ્રવ્યથી, ક્ષેત્રથી, કાળથી ને ભાવથી (અનંત) પુદગલપરાવર્તે થયા અર્થાત મેં અનંતા પુદગલપરાવર્તો આપના સિદ્ધાંતને સમજ્યા વિના કર્યા. ૧.
હે સ્વામિન્ ! મોહ જે અજ્ઞાન તેના અંકુરાની વૃદ્ધિ થવાથી હું સંસારરૂપ નાટકશાળામાં અનંતાનંત કાળ પર્યત નટની જેમ ના. મેં ષકાય પૈકી જુદી જુદી કાયનાં શરીર ધારણ કર્યા અને તે રૂપે સંસારમાં નાટક કર્યું. ૨.
હવે ચાર પ્રકારના પુગલપરાવર્તે પૈકી પ્રથમ દ્રવ્ય પગલપરાવર્તનું સ્વરૂપ કહે છે –
દારિક, વૈક્રિય, તેજસ, ભાષા, આણપ્રાણ (શ્વાસોશ્વાસ), મન અને કર્મ એ સાતે વર્ગણા સંબંધી સર્વે અણુઓને પરિણુમાવવાથી–ગ્રહણ કરી કરીને મૂકવાથી સ્થૂળ દ્રવ્ય પુગળપરાવર્ત થાય છે. ૩.
સંસારમાં સંચરતે એક જીવ ચંદ રાજકમાં રહેલ સર્વ પરમાણું(વર્ગણા)ને સાત પૈકી એક વર્ગણપણે સ્પશીને-ગ્રહણ કરીને મૂકે ત્યારે સૂફમ દ્રવ્ય પુદગલપરાવર્ત થાય. ૪.
અન્યત્ર ઔદારિકાદિ ચાર શરીરપણે કમઉત્ક્રમથી સ્પશીને મૂકે ત્યારે સ્કૂલ અને તેમાંના એકેક શરીરપણે સ્પશીને મૂકે ત્યારે સૂક્ષમ દ્રવ્ય પુદ્ગલપરાવર્ત થાય છે એમ કહ્યું છે.
ચૌદ રાજલેકના સમસ્ત આકાશપ્રદેશને આત્મા ક્રમથી
