________________
ઉપદેશમાળા
अणवट्ठियं मणो जस्स, झायइ बहुयाइं अट्टमट्टाई | तं चितिअं च न लहइ, संचिणइ अ पावकम्माई ||४८६ | | जह जह सव्वुवलद्धं, जह जह सुचिरं तवोवणे वुच्छं । तह तह कम्मभरगुरु, संजमनिब्बाहिरो जाओ ||४८७ || विज्जप्पो जह जह ओसहाई, पिज्जेइ वायहरणाई | तह तह से अहिययरं, वा एणाऊरियं पुट्टे ||४८८।।
૧૫૭
જે ‘અનિષ્ટ’-અપ્રિય લાગે તે ન બોલીશ, સામાના વગર પૂછયે (વાચાલતાથી) બોલીશ નહિ.
(૪૮૬) (મનોયોગ-નિયંત્રણમાં,-) જેનું મન ચંચળ છે, તે (પાપ સંબંધી) જુદા જુદા પ્રકારના આહટ્ટ-દોહટ્ટ વિચારો કરે છે, અને એ વિચારેલું (પોતાને ગમવા પ્રમાણે) મળતું-વળતું નથી, ને (ઊલટું નિરર્થક પ્રતિક્ષણે નરકાદિને યોગ્ય અશાતાવેદનીયાદિ) પાપકર્મો ભરપૂર બાંધે છે; (માટે સ્થિર-શુદ્ધ મન બનાવી આવા આટ્ટ-દોષ્ટ વિચારો બંધ કરજે.)
(૪૮૭) (ભારે કર્મીની ઊંધી ચાલ કેવી? તો કે જ્ઞાનાવરણના ક્ષયોપશમથી આગમની વાતો) જેમ જેમ બધી જાણતો ગયો, અને જેમ જેમ સારો દીર્ઘકાળ ‘તપોવન’ = સુસાધુ–સમુદાયમાં રહેતો થયો, તેમ તેમ (મિથ્યાત્વાદિ) કર્મના થોકથી ભારે થતો, ‘સંયમ’=આગમોક્તના આચરણથી ‘બાહ્ય’=દૂર થતો ગયો.
(૪૮૮) ‘વિજ્જપ્પો' આપ્ત (વિશ્વસનીય) વૈદ્ય જેમ જેમ (જાતના ભાન વિનાના કુપથ્યસેવી) રોગીને વાયુનાશક સૂંઠ ઓસડો પાય, તેમ તેમ તે દરદીને પેટ (પહેલાં કરતાં પણ) અધિક વાયુથી ભરાતું જાય છે. (એ પ્રમાણે ભગવાન જિનવચનરૂપી ભાવવૈદ્ય પાસેથી આત્મભાન વિનાનો અનેક
