Tattva Tarangini Balavbodh

SR No.: 022109
Original Sutra Author: N/A
Author: Dharmsagar Gani, Jambusuri
Publisher: Muktabai Gyanmandir
Publication Year: 1949
Total Pages: 48
Language: Sanskrit, Gujarati
Classification: Book_Devnagari & Book_Gujarati
File Size: 9 MB

Page 35

आज पूरी तिथि छइ एहवु जे कहीइ ते असत्य भाषा जाणिवी, जेह भणी आगिलिआ दिवसनई विषइ पूर्विली जे तिथि तेहनी जे घडी २।३ वर्तइ छइ । कोइ एक इम कहइ जे पूर्विली ज तिथिनी घडी २।३ वर्तइ छइ ते किम जाणीइ ? तेहनई इम कहीइ--'सावधान थई नई सांभलि, जि वारई ५६ घडी तेरसि हुइ अनई ति वार पछी ६६ घडी चतुर्दशी हुइ तिवारइ ४ घडी चतुर्दशीनी तेरसिमाहि गई, अनइ ६० घडी संबधिउ वाररूप दिवस गयु, एतलइ ६४ घडी हुई, हवइ थाकती जे २ घडी ते आगिलिआ दिवसनइ विषइ वर्तइ छइ, एह कारणथिकु तिथि वाधी कहीइ, अनइ थाकती जे २ घडी ते चतुर्दशीनु ज अंश जाणिवु, एतला मणी ते अंश अणछतइ हुंतइ ते पूर्विली तिथि पूरी किम काई कहीइ ? ते तिथि पूरी तउ हुइ जउ ६६ घडोनु दिवस हुइ ! जेह भणी घडी २।३ आगिलिआ दिवस. नइ विषइ वर्तइ छइ तेह भणी पूर्विली तिथि पूरी न कहीइ । तेहनइ विषइ दृष्टांत कहीइ छइ-जिनमतनई विषइ असंख्यातप्रदेशरूप आत्मा छइ, अनइ ते आत्माथिकु कल्पनाइ करी एकइ प्रदेश बाहिरिउ कादिइ हुंतइ जिम ते आत्मा पुरु न कहीइ, ईणइ प्रकारइ २।३ घडी आगिलिआ दिवसनइ विषइ वर्ततई हुंतइ पूर्विली तिथि पुरी न कहीइ । जे इम कहइ जे 'बीजा दिवसनइ विषइ घडी थोडी छइ एतला भणी तेह घडी २।३ लेखवीइ नही,' हवइ तेहनइ इम कहीइ-'जउ इम छइ तउ १।२ घडीइ करी सहित एहवीइ (जे) तिथि छतइ हुंतइ 'आज अमुकी तिथि छइ' इम काइ कहु ?'' तउ थोडा भणी लेखीइ नही एहवु न्याय कियां प्रवर्तावीइ ?' जे इम कहइ तेहनइ इम कहीइ-'सबल-निर्बलपणु आश्रीनइ ए न्याय जाणिवु.' । तिह्यां दृष्टांत कहीइ छइ-जिम सेलडीरसिइ करी भरिउ १ घडो हुइ, अनइ तेह माहि कोइ एक पुरुष पाणीना २।३ बिंदूआ पे(ख)पवइ ज ते लेखवाइ नही, जेह भणा ते पाणीन बिंदूआ निर्बल छइ, अनइ हालाहलविषनु एकइबिंदूउ लेखवीइ, जेह भणी एकइ ते विषनु बिंदूउ जीवितव्यनु हरणहार छइ । इणइ प्रकारइ सबल-निबलपणुं आश्रीनइ ए न्याय जाणिवु । इति गाथार्थः ॥ १९ ॥
(ભાષા)-“આજ પૂરી તિથિ છે એવું જે કહે તે અસત્ય ભાષા જાણવી. કારણ આગલા દિવસને વિષે પૂર્વની જે તિથિ તેની જ ઘડી બે ત્રણ વર્તે છે. કેઈ એક એમ કહે કે “પૂર્વની જ તિથિની ઘડી બે ત્રણ વતે છે તે કેમ જાણીએ?” તેને એમ કહીએ –
સાવધાન થઈને સાંભલ, જે વાર છપ્પન ઘડી તેરસ હોય અને તે પછી છાસઠ ઘડી ચતુર્દશી હોય તેવારે ચાર ઘડી ચતુર્દશીની તેરસમાં ગઈ અને સાઠ ઘડી સંબંધી વાર ૩૫ (બી) દિવસ ગયે, એટલે ચોસઠ ઘડી થઈ, હવે બાકી રહી જે બે ઘડી તે આગલા દિવસને વિષે વર્તે છે, એ કારણથી તિથિ વધી કહીએ; અને બાકીની જે બે ઘડી તે ચતુદેશીને જ અંશ જાણ, એટલા માટે તે અંશ ન હૈયે થકે તે પૂર્વની તિથિ પૂરી કેમ
૧૫. આજ પ્રમાણે સૌર વગેરેને ક્ષય વૃદ્ધિએ તેરસ વિગેરેની ક્ષય વૃદ્ધ આચરવી તે પણ બધું મૃષાવાદ અને મૂષા આચરણ જ છે. કારણ જે પ્રમાણે વ્યવહાર કરાય છે તે પ્રમાણે વસ્તુ મુદ્દલ નથી, અર્થાત્ તે દિવસે તેરસ વિગેરે છે, પણ ચોદણ વિગેરે નથી.