________________
(ભાષા)-“ચલપિ જિનશાસનને વિષે કાલ સમસ્ત વસ્તુ પ્રત્યે કારણ કહ્યું તે પણ ચતુદશીનું કારણ પૂર્ણિમા સંભવે નહિ, કારણ પૂર્ણિમામાં કારનું સ્વરૂપ નથી, ઇતિ ગાથાથ'' ૧૦
અવતરણિકા
हबइ पूर्णिमानई विषइ कारणनुं स्वरूप नथी ते किम, कांई एहवं कहीइ छह-- (ભાષા) હવે પૂર્ણિમાને વિષે કારણનું સ્વરૂપ નથી તે કેમ કાંઈ–શા માટે તે
ગાથા ૧૧ મી कजस्स पुव्वभावी, नियमेण य कारणं जओ भणियं । तल्लक्ख(ण)रहिया वि य, भणाहि कह पुण्णिमा हेऊ ॥ ११॥
जे कारण हुइ ते अवश्यइं कार्यथिकु पहिलं वर्तइ ए कारणर्नु स्वरूप कहिउं । ते तु कारणस्वरूप पूर्णिमानई वि( षइ छइ नहि) जेह भणी चउदसि पहिलं त्रुटी अनइ पूर्णिमा तु आगलि वर्तइ छह । अनइ विणठा ए (हवु पणि) कार्यप्रतिइं जु कारण ऊपजावइ तु भागा घडा प्रतिई कुंभकार ऊपजावइ । इति गाथार्थः ॥११॥
(ભાષા–“જે કારણ હોય તે અવશ્ય કાર્ય થકી પહેલું વતે એ કારણનું સ્વરૂપ કહ્યું કે તે તે કારનું સ્વરૂપ પૂર્ણિમાને વિષે છે નહિ, કારણ ચૌદશ પહેલાં ગુટી અને
મા તે આગલ વતે છે. અને વિનષ્ટ એવા પણ કાર્ય પ્રત્યે જે કાર ઉપજાવે તે ભાગ્યા ઘડા પ્રત્યે કંવાર ઉપજાવે,° ઈતિ ગાથા.” ૧૧
૯ જુઓ શ્રી તત્વતરંગિણ ટીકા (ગાથા ૧૧-)
" कार्यस्य नियमेन यत्पूर्वभावी....तदेव कारणं भवति, तल्लक्षणरहिताऽपि च पौर्णमासी कथं चतुर्दश्या हेतुः कारणं स्यादिति भण-कथय....। यदि विनष्टस्यापि कार्यस्य भावि कारणं स्यात्तर्हि जगद्वयवस्थाविप्लयः પ્રતિ
૧૦ કાર્યથી આંતરા રહિત અવશ્ય પૂર્વ હોવું એ કારણું સ્વરૂપ કહેલું છે. જે કારણથી કાનું કારણ અવશ્ય પહેલાં હોય છે તે કારણથી પૂર્ણિમા કે જે ચૌદશથી પહેલાં નથી પણ પછી થાય છે તે ચૌદશનું કારણ શી રીતે થઇ શકે તે તમે અમને કહે.” તેજ પ્રમાણે કારણ સ્વરૂપના અભાવવાળી તેરસ અને ત્રીજ અનુક્રમે પૂનમ અને પશ્ચિમનું કારણ પણ શી રીતે બની શકે છે કારણ કે તેઓ પૂર્વવતિ છે છતાં અતિરા રહિત નથી, વચમાં ચૌદસ અને ચેનું અંતર પડે છે. જે “ર્વ નાશ પામી જાય અને કારણ પછી થાય' એ તમારા અભિપ્રાય હોય તે તમારી એમ
