Page Text
________________
जे आठमि तेनुं कर्तव्य सातमिं कीजतुं हुंतुं ए आठमिनुं कर्तव्य ईम कहीइ नहीं ते अष्टमीनुं कर्तव्य नहीं इम न कहिवुं, जेह भणी आज अम्हनई अष्टमीनु पोसो छइ ईणइ प्रकारइ कहिवईं करीन षो (खोटा बोलावं थाइ । हवइ कोइ एक इम कहइ जेह भणी आठमि त्रुटी तेतला माटइ तेहनु कर्तव्य पण गइउं । तेहनईं इम कही - अहो असत्यभाषीपणु, जेह भणी माहरो पिता अनइ बाल - ब्रह्मचारी इसिउ न्याय | जेतला माटइ पोसो करीनई ओलवु छउ । इति गाथार्थः ॥ ४ ॥
“ આગવી ગાથાના અર્થ લખીએ છીએ- અ૦ ને સૂર્યને ઉચે કરી સહિત તિથિ પામીએ નહિ તે વા' કહેતાં શ્રીજી આગલી તિથિ તેને વીધો પૂર્વની તિથિ માગલી જ જાણવી, પણ આગલીતિથિએ વીધી થકી પૂર્વ'ની કહીએ નહિ,૧’” એ તમે પણ માને છે. ને એમ ન હાય તા ક્ષીણુ જે અષ્ટમી તેનું કર્તવ્ય સાતમે કરાતુ થયું ‘એ આઠમનુ કમ્ ? એમ કહીએ નહિ. તે અષ્ટમીનું કત્ત બ્ય નથી એમ ન કહેવુ' કારણ કે આજ અમને આઠમના પાસ્રહ છે; એ પ્રકાર કહેવે કરીને ખાટા મેલાપણું' થાય. હવે ઢાઇ એમ કહે કે જે, માટે આઠમ ત્રુટી તે માટે તેનું કત્તવ્ય પણ ગયુ` ! ' તેને એમ કહીએ− હૈ ! અસત્યભાષીપણુ' ! કારણ કે મારા પિતા અને ખાલ બ્રહ્મચારા એવા ન્યાય (કરા છે), જે માટે પેસા કરીને એલવેા છે. એમ ગાથાના સર્ચ થયા. રાજા
हवइ चतुः पवमाहिं कहिया माटइ पूर्णिमा आराधनीक छइ तेह भणी पूर्णिमाजन विषइ चतुर्दशी करवी, नवमी तु चतुः पर्वीमाहिं नथी तेतला माटइ सातमिमाहिं आठमीनुं अनुष्ठान करि ૧ શ્રીપતિષ્ઠિ પ્રકાશ પૃ. ૨૩ ટિપ્પુ ૨૮ માં અમેશે આ ગાથાઓનેા જે મૂળ ટીકા પાઠ ઉતાર્યાં છે, તે આ રહ્યો—
હું છાત્ર પ્રથમનાથાયા: મુળમવેન દ્વિતીયથાથે યથા-મથતિ થાવ ‘ તા: ’પૂર્વોત્ત[ફ ‘સૂર્યાઢમેન યુસ્તા’—અવાન્તસૂચિા રૂતિ યાવત્,ન જીમ્યન્તે ‘તા’–સદ્િ‘લવરવિન્દ્ર’ત્તિ-અવિદ્યા ક્ષીત थिभिर्विद्वा-अर्थात्प्राचीनास्तिथय: 'अपरा अपि ' - क्षीणतिथिसंज्ञिका अपि, प्राकृतत्वाब्ददर्थे एकवचनं 'हुज्ज'શિ—મવેયુ। વ્યતિરેમાદ નદુુવાચ્ વ્યવહિત સંધ્યતે, તદ્વિદ્દા સત્યો ન ‘પૂર્વા’ત્તિ—પૂર્વા तिथिनाम्न्य एव भवेयुः किन्तु उत्तरसंज्ञिका अपीति भावः । "
(ભાવાથ)—ભામાં પડેથી ગાથા સુગમ છે. ખીછ ગાથાના અય આ પ્રમાણે છે. ‘ ો કદાપિ પૂર્વ કહેલી તિથિએ સૂર્યોદયવાળી ન મળે તે ક્ષીણુતિથિષુક્ત પૂર્વની તિથિએ શ્રીદ્યુતિથિની સત્તાવાળા પણ બને છે. વ્યતિરેકથી કહે છે કે—ક્ષીતિથિથી વિધાયેલી પૂર્વની તિથિમાં વલ પોતાના પૂનામવાળો જ રહે અેમ નહિ ક્રિન્તુ ઉત્તર તિથિના-ક્ષીર્તાિયના નામ વાળી પશુ બને છે.
ખુદ્દ મથકારના કરેલા આ અથથી સ્પષ્ટ સમજાય છે કે ચૌદશના ક્ષયે મૌયિકી તેરસ ચૌદશ યુક્ત છે, તે તેરસ આરાધનાની અપેક્ષાએ પ્રાયશ્ચિત્તાદિ વિધિમાં ચૌશ પણ કહેવાય છે. આથી તેમ તેષ જ છે એમ નહિ પરં'તુ અમુક અપેક્ષાએ તેરસ તેરા પણુ છે અને તેરસ ચૌદસ પણ છે.
“ આ ચલે શ્રોતવતરંગિથી ટીકામાં આ પ્રમાણે શંક। સમાધાન પણ કરવામાં આવ્યું છે—
| SR No. | 022109 |
| Book Title | Tattva Tarangini Balavbodh |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Dharmsagar Gani, Jambusuri |
| Publisher | Muktabai Gyanmandir |
| Publication Year | 1949 |
| Total Pages | 48 |
| Language | Sanskrit, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari & Book_Gujarati |
| File Size | 9 MB |