________________
ગુરૂ વર્ણન.
૧૭ ભાવાર્થ – દીપ્ત થયેલા બન્ને તરફના અગ્રભાગવાળા વાતારિ ઝાડના લાકડાની અંદરના કીડાની માફક હે જીવ! જન્મમરણ એ બન્ને વડે વ્યાપ્ત થયેલા એવા આ શરીરમાં ખેદની વાત છે કે તું સદાય (મુંઝાઈ દુઃખી થાય) છે. ૧”
એ પ્રમાણે ભાવના ભાવતા જેઓ શરીર રક્ષાને પણ નથી કરતા, તે પરિજન આદિની રક્ષામાં તો તેમની પ્રવૃત્તિને બિલકુલ અભાવ હોય જ. એ અપિશબ્દનો અર્થ સૂચવે છે.
વળી કેવા પ્રકારના? “વાહ્યાભ્યન્તરપહિરિમુવરાજ’ (દ્વન્દ્રસમાસના અન્ત રહેલે પરિગ્રહ શબ્દ બન્નેને જોડાય છે.) બાહ્ય પરિગ્રહ અને આત્યંતર પરિગ્રહ. તેમાં બાહ્ય પરિગ્રહ ધન, ધાન્ય, ખેતર, વાસ્તુ, રૂપું, સોનું, ચોપગાં, બે પગાં અને બીજી ધાતુઓ એમ નવ પ્રકારે મનાય છે.
આત્યંતર પરિગ્રહ. ૧ મિથ્યાત્વ, ૩ વેદ, ૬ હાસ્યાદિ, ૪ કષાય એ ભેદ વડે ચૌદ પ્રકારે જાણ. કહ્યું છે કે
"मिच्छत्तं वेयतिगं हासाई छक्कगं च बोधब्ध। कोहाईण चउकं चउदस अ&िभतरा गण्ठी ॥ १॥"
એને ભાવાર્થ ઉપર આવી ગયા છે. તે બન્ને પ્રકારના પરિગ્રહોથી હિત હોય છે. બાહ્ય પરિગ્રહમાં પ્રાણિવધ ઈત્યાદિ જરૂર થાય છે. તે આવી રીતે–ગધેડાં, ઉંટ વગેરે જીવોને પરિગ્રહ હેતે છતે તેનાથી ઉત્પન્ન થતી જીવહિંસા, તથા ઈષ્ય વગેરે કારસેથી મિથ્યા પ્રશંસા કરવા વડે મૃષા, જકાત વગેરેને ભંગ કરવાથી અદત્ત, ગાય વગેરે તરફ સાંઢ વગેરેને મૂકવાથી મિથુન, પિતાની કાયા વડે પણ બ્રહ્મચર્યનું પાળવું જ મુશ્કેલ છે. હેને પણ કઠિનતાથી પાળતે કોણ બીજાઓને બ્રહ્મચર્યના ખંડનમાં નથી પ્રવર્તાવત? એ પ્રમાણે પરિગ્રહથી સર્વ વ્રતના અતિચારને સંભવ રહે છે. તથા કહ્યું છે કે
"मयलाणथनिमित्तं आयासकिलेसकारणमसारं । માન બળ થી જ દુ સુમા ત િતy fu i ? ''
