________________
અહિંસાનું વર્ણન આચારાંગસૂત્રમાં બીજાં અધ્યયનમાં ત્રીજા ઉદ્દેશ માં “રથિ કાઢતળાનો” એ સૂત્રની વ્યાખ્યામાં આ જ રહસ્ય સૂચવેલ છે. તે આવી રીતે કાળ એટલે મૃત્યુનું અનાગમન અર્થાત્ નહિં આવવાનો અવસર નથી. સારાંશોપકમ આયુષ્યવાળા પ્રાણીની એવી કઈ પણ અવસ્થા નથી કે જેમાં કર્મ રૂપી અગ્નિની અંદર રહેનાર જીવ લાખના ગેળાની જેમ પીગળે નહિ. કહ્યું છે કે— " शिशुमशिशु कठोरमकठोरमपण्डितमपि च पण्डितं, . धीरमधीरं मानिनममानिनमपगुणमपि च बहुगुणम् ।। यतिमयति प्रकाशमवलीनमचेतनमथ सचेतनं, निशि दिवसेऽपि सान्ध्यसमयेऽपि घिनश्यति कोऽपि कथमपि।१।
અર્થ-“બાળક હોય અથવા યુવા કે વૃદ્ધ હાય, કઠોર હોય કે કેમળ હોય, પંડિત હોય કે મૂર્ખ હોય, ધીર હોય કે ચપળ હોય, માની હોય અથવા માન રહિત હોય, ગુણેથી રહિત હોય અથવા ઘણુ ગુણ સહિત હોય, યતિ હોય કે ગૃહસ્થ હોય, ખુલે બેઠા હોય કે છાની રીતે સંતાઈ ગયેલ હોય, જડ જેવો હોય અથવા ચેતન હોય, ગમે તે હોય તેને રાત્રે, દિવસે અથવા સંધ્યા કાળે કોઈ પણ વખતેને કોઈ પણ રીતે કાળ વિનાશ કરે છે.” એવી રીતે મૃત્યુનું સર્વત્ર દુઃખદાયકપણું વિચારી અહિંસા વગેરેના પાલનમાં એકાગ્રતા (સાવધાનતા) રાખવી. શ્રી સૂત્રકતાંગસૂત્રમાં વીરસ્તવ નામના અધ્યયનમાં પણ કહ્યું છે કે
“दाणाण सेट्ठ अभयप्पयाणं, सच्चेसु षा अणवज्जं वयन्ति । तवेसु वा उत्तमबम्भचेरं, लोउत्तमे समणे नायपुत्ते ॥ १॥
અર્થ–“સઘળાં દાનમાં અભયદાન અને સઘળાં સત્યમાં નિષ્પાપતા શ્રેષ્ઠ કહેવાય છે. સઘળાં તપમાં બ્રહ્મચર્ય ઉત્તમ તપ છે. અને સઘળા લેકમાં ઉત્તમ શ્રમણ જ્ઞાતપુ મહાવીર સ્વામી છે. ૧.” બીજા ગ્રંથોમાં પણ કહ્યું છે કે“ क्रीडाभूः सुकृतस्य दुष्कृतरजःसंहारवात्या भवोदन्वन्नौर्व्यसनाग्निमेघपटली संकेतदती श्रिया:।... निःश्रेणित्रिदिवौकसः प्रियसखी मुक्तेः कुगत्यर्गला । રજુ રિયત પૈવ મg : : / ? ”
