Panchvastu

SR No.: 022091
Original Sutra Author: Haribhadrasuri
Publisher: Rushabhdevji Keshrimalji Shwetambar Samstha
Publication Year: 1937
Total Pages: 124
Language: Sanskrit, Gujarati
Classification: Book_Devnagari & Book_Gujarati
File Size: 17 MB

Page 16

૧૦
પંચવસ્તુક છે કે લ્હારા કહેવા પ્રમાણે હિંસાવિગેરેને પાપનાં કારણે ન ગણવાં જોઈએ, કદાચ જે તું એમ કહે કે હિંસાવિગેરે પણ પાપનાં કારણે છે, તે કુટુંબના પાલનમાં શું હિંસા વિગેરે નથી થતાં, જરૂર થાય છે. વળી આરંભવગર કુટુંબનું પાલન થતું નથી અને આરંભ (સંસારપ્રવૃત્તિ)માં જરૂર હિંસાવિગેરે થાય છે એ તે પ્રગટજ છે. વળી કુટુંબને ત્યાગ વધારે પાપમય છે કે જીવહિંસા વધારે પાપમય છે? તે વિચારે. જે કુટુંબને ત્યાગ વધારે પાપમય હોય તે તેનું કાંઈક કારણ હેવું જોઈએ. કદાચ કહેવામાં આવે કે તે છેડેલા કુટુંબને પીડા થાય તેથી વધારે પાપ છે, તે તે કુટુંબના પાલનમાં બીજા ને શું પીડા નથી થતી? કદાચ કહેવામાં આવે કે તે પારકા છે, તે સત્યસ્વરૂપના વિચારની અપેક્ષાએ કુટુંબ પણ આત્માથી ભિન્ન જ છે. કદાચ એમ કહેવામાં આવે કે કુટુંબીઓએ તેવું કર્મ કર્યું છે કે જે કર્મથી દીક્ષાથી તેમને પાલક બને, તે તેના ઉત્તરમાં જણાવવાનું કે ત્યારે તે દીક્ષાથી કેમ તેઓના પાલકપણે રહેતે નથી? વાદીને કબુલ કરવું જ પડશે કે તેઓના હવે તે કુટુંબી જનોએ દીક્ષાથી સિવાયના બીજા પાલકને યોગ્ય કર્મ કરેલું છે. માટે તે કુટુંબને છોડવામાં દોષ નથી. વળી અનંતની પીડાએ છેડા જીવને સુખ આપવું તે સમજીને માન્ય નથી, અને કુટુંબને ત્યાગ નહિ કરવામાં જલ વિગેરેના અનંત જીવને ઘાત થાય છે. કદાચ કહેવામાં આવે કે પરમેશ્વરે તે જલ વિગેરેના છે સંસારમાં એવી રીતે મારવા લાયકજ બનાવેલા છે માટે તે જલ વિગેરેની હિંસામાં દેષ નથી, તે આવી રીતે કર્તાપણાને વાદ અંગીકાર કરવામાં કુટુંબને ત્યાગ કરવાથી પણ દીક્ષાથીને દેષ કેમ લાગે? કેમકે તે કુટુંબ પણ પરમેશ્વરે તેવી રીતે ત્યાગ કરવાલાયકજ સરજાયું છે એમ માનવું પડશે, માટે હિંસાવગેરેજ પાપનાં મોટાં કારણે છે, અને તે હિંસાવિગેરે કુટુંબના પાલનમાં જરૂર થાય છે છે, એ વાત આગળ પણ કહી છે. વાદી શંકા કરે છે કે તે દીક્ષાથી કુટુંબને ત્યાગ કરે તેમાં શેડે પણ દેષ તે ધર્માથે તૈયાર થએલાને કેમ ન હોય? એને ઉત્તર દે છે કે સન્ન એ ગાથામાં કહેલ જે અલ્પ દેષ તે માત્ર પક્ષની પરીક્ષા માટેજ કહેલું હતું. તત્ત્વથી તે મમતારહિતપણે સરાવવાની દ્રષ્ટિથી કુટુંબને ત્યાગ કુટુંબઆદિકને શક વિગેરે થાય તે પણ દેજવાળે નથી. નહિંતર અણસણ કરીને મરનાર મનુષ્યની પાછળ થતા શોક વિગેરેમાં પણ મરેલાને (કદાચ મરનાર સિદ્ધ થયે હોય તો પણ) પાપ માનવું પડશે. કેટલાક મનુષ્ય કુટુંબાદકે સહિતવાળાનેજ દીક્ષા માને છે તે સંબંધીને વાદ જણાવે છે अण्णे ९१, जे पुण ९२, मज्जन्ति ९३, एवंपि ९४, संसार ९५, पालेइ ९६, दीसन्ति ९७, चइ ९८, मंस ९९, पयई १००, ता कीस १०१, अण्णा १०२, चेअ १०३, एत्थ य १०४, ता थेव १०५, मुत्तं १०६, को वा १०७, धण्णा १०८.
કેટલાક કહે છે કે કબાદિકે સહિત એવા જે ભાગ્યશાળીઓ છે તેજ આ દીક્ષાને લાયક છે, કેમ કે તે છતી વસ્તુનો ત્યાગ કરવાવાળા હોવાથી ત્યાગી કહી શકાય, પણ જેઓ કુટુંબકે હીન હોવાથી કર્મને લીધેજ ભીખારી બન્યા છે તે રખડતા મનુષ્ય તુચ્છસ્વભાવવાળા હેવાથી ગંભીર કેમ બને? વળી તેવા તુ અધિકપર્યાય પામીને તે ઘણે ભાગે અભિમાની જ થાય અને લોકેમાં પણ