Panchvastu

SR No.: 022091
Original Sutra Author: Haribhadrasuri
Publisher: Rushabhdevji Keshrimalji Shwetambar Samstha
Publication Year: 1937
Total Pages: 124
Language: Sanskrit, Gujarati
Classification: Book_Devnagari & Book_Gujarati
File Size: 17 MB

Page 118

પચવસ્તુક
૧૧૨
સવેગથી ભાવિત મનવાળા છતે। આત્માને નિ:શસ્ય કરીને શકિત પ્રમાણે ઇંગિનીમણુ કે ભકતપરિજ્ઞા નામનાં એ મરણેામાંથી એકને કરે. તેમાં ઇગિનીમરણના વિધિ આા પ્રમાણે:
દીક્ષાના વખતથી ગુરૂમહારાજ પાસે આલેાયણુ દઇને, સમાધિ અને કાલને અનુસાર કેટલાક કાલની સ‘લેખના કરીને નકકી શુરૂ પાસે ચારે પ્રકારના આહારના પચ્ચક્ખાણુ કરે, અને આ ઇગિનીમરણવાળા સાધુ નિયમિતસ્થાનમાં નિયમિત પ્રવૃત્તિ પણ કરે પેાતાના શરીરનું ઉન અને પરિવર્તન કરે, માતરૂ સ્માદિક કરે કે ન પણ કરે, શ્રુતિવાળા સાધુ પેાતાની ઉપદ્મિનું પડિલેહવું વિગેરે પાતાનું કાર્ય પાતેજ કરે. હવે ભક્તપરિજ્ઞાના વિધિ કહે છે.
આ અનશનની પહેલાં શિથિલવિહારી હોય તા પણ અતઅવસ્થામાં સવેગમાં આવેલે સાધુ ભકતપરિણા નામના અનશનને કરતાં પણ દીક્ષાથી માંડીને અ’તસુધીની આàાયણ લે. જીવવી ના ઉલ્લાસવાળા મહાત્મા વિશેષે કરીને ત્યારથી સષ્ટિભાવના સ`થા વર્ષે અને તેથી આરાધના જરૂર પામે. વવા લાયક અશુભ ભાવનાઓ જે પાંચ છે તે જણાવે છે કે કાંપૈિકી, દેવકિશ્મ ષીકી આભિયાગિકી, આસુરી અને સમાહા, એ પાંચ પ્રકારની ભાવનાએ તે સહિષ્ટભાવના કહેલી છે. જે સાધુપણાવાળા છતાં પણ જો કથ'ચિત્ એ ખરામ ભાવનામાં વર્તે તે તે સાધુ તેવા પ્રકારના અષમદેવતાઓમાં જાય, પણ ચારિત્રહીન હોય તેને તેા દેવગતિના પણ નિયમ નહિ. તે પાંચ અશુભ ભાવનાએ હવે અનુક્રમે જણાવે છે. ખડખડ હસવું, હાંસી કરવી, ને ગુચ્છાતિની સાથે પણ કઠોર તથા વક્રોક્તિએ બેલવું. કામની કથા કહેવી, કામના દ્વેષ કરવા, અને કામની પ્રશસા કરવી તે સર્વ કદભાવના જાણવી. તે તે ભ્રમર, નેત્ર અને માહાએ કરીને તેવી તેની ચેષ્ટા કરે કે જેથી પેટ ઢાખીને બીજો હસે, પણ પોતે હસે નહિ, તે કૌય્યભાવના. શરદઋતુમાં મદોન્મત્ત થયેલા સાંઢની પેઠે જલદી જલદી ખાલે અને ગતિ કરે, બધાં કાર્યાં જલદી જલદી કરે, અને એઠા થકા પણ અભિમાનથી ફૂટી જતા હાય તેવા લાગે, તે દ્વવશીલ ગણાય. ભાંઢની માફક છલને દેખતે, પેાતાને અને પરને વેષ અને વચને કરીને હાંસી ઉપજાવતા જે હાય તે હાસન કહેવાય. ઈંદ્રજાળ વિગેરે, તેમજ કુહેટકમાં પાતે વિસ્મય નહિ' પામતા, તેવા કુતુહુલીએને વિસ્મય પમાડે તે વિસ્માપક કહેવાય. એ પાંચ પ્રકારની કદર્પભાવના જાણવી.
શ્રુતાહિજ્ઞાના કેવલીમહારાજ ધર્માચાર્ય, અને સર્વસાધુની નિદા ખેલનારા અને કપટી એવા મનુષ્ય કલ્મિષિકી ભાવના કરે, તેજ પૃથ્વીઆદિ છકાય, તેજ મહાત્રા નિદ્રાચ્યાદિ તેજ પ્રમાદ અને તેજ અપ્રમાદ શાસ્ત્રોમાં વારંવાર કહેવામાં આવે છે માટે તે શાસ્ત્ર શા કામનું? અને માક્ષને માટે પ્રવતેલા મહાત્માઓને શુભાશુભલને જણાવનાર જ્યાતિષ અને સુવર્ણાદિ સિદ્ધિ કરનાર પ્રાભૂતશાસ્ત્રોથી શું કામ છે? એવું ખાલવું તે જ્ઞાનની નિંદા ગણાય. કેવલી શબ્દઅલભ્ય સર્વને પ્રતિમાધ કેમ કરતા નથી ?પુરૂષ વિશેષે ઉપદેશ આપે છે, પણ અવિશેષપણે ઉપદેશ દેતા નથી, ધાતિકના ક્ષય અને કેવલજ્ઞાનની ઉત્પત્તિથી અત્યંત કૃતકૃત્ય જણાએલા તે ગુરુની પણ ચાકરી કરતા નથી, એવા વિચાર આવવા તે કેવળીને અત્રણુ વાદ કહેવાય.