________________
વૈરાગ્યકલ્પલતા/શ્લોક-૭૩-૭૪ વળી, જેમ ચારિત્રનું સામ્રાજ્ય વિવેકપર્વત ઉપર છે તેમ વિવેકપર્વતની તળેટીસ્થાનમાં રહેલા દેશવિરતિધરચારિત્રીના સ્થાનમાં પણ ચારિત્રનું સામ્રાજ્ય છે અને ત્યાં વૈરાગ્યવાટીની સુગંધ વર્તે છે, તેથી મોહનું સૈન્ય વિવેકપર્વત ઉપર કે વિવેકપર્વતની તળેટીમાં આવતાં ભય પામે છે, તોપણ જ્યારે શ્રાવકો આળસમાં હોય છે ત્યારે મોહનું સૈન્ય ત્યાં આવીને ઉપદ્રવ કરે છે અર્થાત્ શ્રાવકના ચિત્તમાં ઉપદ્રવ કરે છે અને વિવેકપર્વત ઉપર ચડેલા મહાત્માઓ પણ જ્યારે પ્રમાદમાં હોય છે ત્યારે તેઓના પ્રમાદ જોઈને મોહનું સૈન્ય તેમની વૈરાગ્યવાટીને છિન્નભિન્ન કરે છે, તેથી ચારિત્રવાળા મુનિઓને અને દેશવિરતિધરશ્રાવકોને સંતોષ નથી; કેમ કે વારંવાર શત્રુનું આગમન થાય છે તેનો પ્રતિરોધ કરવો હજુ તેના માટે શક્ય નથી, તેથી તેઓ હંમેશાં ચિંતા કરે છે અને વિચારે છે કે કાદવથી હણાયેલું પાણી જેમ મનપ્રસાદનું કારણ નથી, તેમ શત્રુના આગમનના અપ્રતિરોધને કારણે હણાયેલી એવી પોતાની સમૃદ્ધિ તેવા પ્રકારના મનના આનંદને આપતી નથી. તે પ્રમાણે શ્રાવકો અને સાધુઓ પોતાના ચિત્તમાં આવતા મોહેનો પરિણામોના નિવારણની ચિંતા સદા કરતા હોય છે. આ૭૩મા શ્લોક :
ततः स्वशैलस्य समृद्धिशर्म, स भूमिशक्रोऽबहुमन्यमानः । उपद्रवात् स्वाश्रितमण्डलानां,
बोधः प्रतीत्थं सचिवं ब्रवीति ।।७४।। શ્લોકાર્થ :
તેથી શ્લોક-૭૩માં કહ્યું કે શત્રુઓના પ્રચારના અપ્રતિરોધથી દુ:સ્થ હોવાને કારણે તે પર્વતની સમૃદ્ધિનું સુખ ચારિત્રધર્મના મનના પ્રસાદને આપતું નથી તેથી, સ્વઆશ્રિતમંડલોના ઉપદ્રવથી પોતાના પર્વતની સમૃદ્ધિના સુખને અબહુમવમાનઅલ્પ માનતો એવો, તે ભૂમિનો રાજા બોધરૂપી સચિવના પ્રત્યે આ પ્રમાણે હવે પછીના શ્લોકમાં કહેવાશે એ પ્રમાણે, કહે છે. II૭૪TI આ શ્લોકમાં “વોધઃ' છે તે સ્થાને “વો” પાઠ જોઈએ.
