________________
વૈરાગ્યકલ્પલતા/શ્લોક-૭૧ શ્લોક :
लोकानतस्तत्र पराबुभूषुश्छलादुपेतोऽपि हि मोहसैन्यः । . अमारितोऽपि म्रियते हतेन,
घ्राणेन तेन प्रतिलब्धमूर्छः ।।७१।। શ્લોકાર્થ :
આથી શ્લોક-૭૦માં કહ્યું કે વૈરાગ્યની સૌરભ મોહના સૈન્યને અત્યંત મૂર્છા આપે છે આથી, ત્યાં=વિવેકપર્વત ઉપર, લોકોને પરાભવ કરવાની ઈચ્છાવાળું વૈરાગ્યના સૈન્યને પરાભવ કરવાની ઈચ્છાવાળું, છળથી આવેલું પણ મોહનું સૈન્ય તેના વડે-વૈરાગ્યની ગંધ વડે, પ્રાપ્ત થયેલી મૂર્છાવાળું હણાયેલી ધ્રાણેન્દ્રિયને કારણે અમારિત પણ મરી જાય છે વગર માર્યું પણ મરી જાય છે. [૭૧II. ભાવાર્થવિવેકપર્વત ઉપર વૈરાગ્યના સૈન્યને પરાભવ કરવાની ઇચ્છાવાળું આવેલું મોહનું સૈન્ય વૈરાગ્યથી નષ્ટ -
શ્લોક-૭૦માં કહ્યું કે વિવેકપર્વત ઉપર રહેલ વૈરાગ્યવાટીમાંથી પ્રસરતી આત્માના ઉત્તરગુણોની સુગંધથી મોહનું સૈન્ય અત્યંત મૂચ્છિત થાય છે, આથી કોઈક રીતે તે પર્વત ઉપર મોહનું સૈન્ય આવેલું હોય તોપણ તે વૈરાગ્યની સુંગધથી મૂચ્છિત થઈને ક્રમે કરીને મૃત્યુને પામે છે. આશય એ છે કે વૈરાગ્યથી વાસિત એવા સાધુઓ પણ ક્યારેક પ્રમાદવશ થાય છે ત્યારે તેઓના ચિત્તમાં મોહના પરિણામો પ્રગટ થાય છે, તેથી વિવેકપર્વત ઉપર રહેલા તેવા સાધુમાં વર્તતા ચારિત્રનો પરિણામનો નાશ કરવા માટે મોહનું સૈન્ય આવે છે આમ છતાં તે સાધુના ચિત્તમાં વર્તતા વૈરાગ્યના પરિણામના કારણે તે મોહનું સૈન્ય કંઈક પ્રમાદ કરાવીને પણ મૂચ્છિત થઈ જાય છે અર્થાત્ તે સાધુના ચિત્તમાં તે મોહના પરિણામો પ્રવર્તી શકતા નથી અને વૈરાગ્યની સુંગધથી જ મોહના સૈન્યની ધ્રાણેન્દ્રિય ઉપહત થવાને કારણે ક્રમે કરીને મોહને મારવાને અનુકૂળ
