________________
99
વૈરાગ્યકલ્પલતા/શ્લોક-૧૪-૧પ અને તે જીવ પણ મર્મભેદી એવાં શાસ્ત્રવચનોથી તત્ત્વનું તે રીતે અવલોકન કરે છે જેથી મોહનાં મર્મસ્થાનો પર ઘા પડે છે, જેથી ક્ષીણ થયેલો મોહનો પરિણામ ફરી ઊઠવા માટે સમર્થ બને નહિ. III શ્લોક -
इत्थं छलात् ते कृतधर्मविघ्ना, बलाच्च चारित्रनृपस्य भग्नाः । निर्विद्य तिष्ठन्ति जनापकारा
ત્રવૃત્તિમાનતમસમિવાદ તાદા શ્લોકાર્ચ - •
આ રીતે શ્લોક-૬૩/૬૪માં કહ્યું એ રીતે, છલથી કર્યો છે ધર્મમાં વિ જેણે એવા અને ચારિત્રરાજાના સૈન્યથી ભગ્ન થયેલા એવા તેઓ=મોહરાજાના યોદ્ધાઓ, લોકોના અપકારથી નિર્વેદ પામીને અંધકારના સમૂહની જેમ ન આવૃત્તિમાજ રહે છે ક્રુરી નહિ આવવાના પરિણામવાળા રહે છે. IIકપા. ભાવાર્થ :જીવમાં વિવેકચક્ષુ પ્રગટ થાય ત્યારે મોહના પરિણામો શાંતઃ
શ્લોક-૧૩માં કહ્યું એ પ્રમાણે ચારિત્રનું સૈન્ય સ્વકાર્યમાં વ્યગ્ર હોય પરંતુ મોહના ઉન્મેલનમાં પ્રવૃત્ત ન હોય ત્યારે જીવના અંતરંગ પ્રમાદને જોઈને મોહરાજાનું સૈન્ય જીવને ધર્મની નિષ્પત્તિમાં વિઘ્ન કરનાર બને છે અર્થાત્ જીવ ધર્મની પ્રવૃત્તિ કરે છે તોપણ તે ધર્મની પ્રવૃત્તિથી ગુણસ્થાનકની વૃદ્ધિ થતી નથી પરંતુ જીવના પ્રમાદરૂપ છળને જોઈને મોહધારા વૃદ્ધિ પામે છે.
વળી, તેવા સમયે કોઈક ઉપદેશકના વચનથી કે કલ્યાણમિત્રના વચનથી કે જીવમાં અંતરંગ સહજ માર્ગાનુસારી બુદ્ધિ ઉલ્લસિત થવાથી જીવતત્ત્વ અભિમુખ બને છે ત્યારે ચારિત્રરાજાનું સૈન્ય ઉપસ્થિત થાય છે અને મોહનો નાશ કરવા લાગે છે. જીવની તેવી જાગૃતિના કારણે ભગ્ન થયેલા એવા મોહના પરિણામો
