________________
પs
વૈરાગ્યકલ્પલતા/શ્લોક-પ૩ શ્લોકાર્ધ :
અજ્ઞાનને ભજવનારા જીવોના વિનિપાતનો હેતુ, છન્ન એવો જે= આચ્છાદિત એવો જે, મોહ મહાપદ અંધુ છે મોહના મહાસ્થાનરૂપ અંધકારવાળો કૂવો છે, તેનાથી ધર્મબંધુ હાથમાં પકડીને નિવારણ કરીને= મોહમહાપદ અલ્પથી=મોહના સ્થાનરૂપ અંધકારવાળા કૂવાથી ધર્મબંધુ હાથમાં પકડીને નિવારણ કરીને, લોકને માર્ગમાં લઈ જાય છે. પBI ભાવાર્થ :ધર્મબંધુનો યોગ કઈ રીતે ઇતિકર્તવ્યતાનો ઉપનાયક ? :
ભાગ્યોદયથી સદ્ગુરુનો અને ધર્મબંધુનો યોગ પ્રાપ્ત થાય છે એ શ્લોક૫૧માં બતાવ્યું. તે ધર્મબંધુ યોગ્ય જીવોને કઈ રીતે ઇતિકર્તવ્યતાનો ઉપનાયક થાય છે ? તે પ્રસ્તુત શ્લોકમાં બતાવે છે. યોગમાર્ગમાં પ્રસ્થિત પણ જીવો અજ્ઞાનને વશ વિપરીત પ્રવૃત્તિ કરીને અહિત સાધે છે. તેવા જીવોમાં વર્તતો મોહરૂપ જે મહાપદ તે રૂપ અંધકારવાળો કૂવો છે. વળી, તે કૂવો એવો છત્ર છે કે પોતાનામાં આ પ્રકારનો અંધકાર વર્તે છે તેવું પણ જ્ઞાન થતું નથી, તેથી તે કૂવો વિનિપાતનો હેતુ બને છે.
જેમ માર્ગમાં જનાર મુસાફરને કોઈક સ્થાનમાં ઘાસાદિથી આચ્છાદિત કૂવો હોય અને તે જનાર મુસાફરને જ્ઞાન ન હોય કે આ સ્થળે કૂવો છે અને અજ્ઞાનને વશ જાય તો તે કૂવો વિનિપાતનો હેતુ બને છે તેમ યોગમાર્ગમાં પ્રસ્થિત જીવોને કયા સ્થાને કઈ ઉચિત પ્રવૃત્તિ કરવી તે વિષયમાં મોહરૂપી મહાઅંધકાર વર્તે છે અને તે અંધકાર પોતાનામાં વર્તે છે તેવું પણ જ્ઞાન નથી. તેથી અજ્ઞાની એવા તે જીવો તેવી પ્રવૃત્તિ કરીને વિનિપાતને પામે છે. આમ છતાં ભાગ્યના ઉદયથી જેઓને ધર્મબંધુનો યોગ થયો છે તેઓ “આ ધર્મબંધુ ગુણોથી સંભૂત છે” એમ જાણીને સદા તેમના વચન અનુસાર વર્તે છે, તેવા યોગ્ય જીવોને તે ધર્મબંધુ વિનિપાતના હેતુ એવા તે કૂવામાં પડવાથી નિવારણ કરવા હાથ પકડીને માર્ગમાં લઈ જાય છે તેથી અજ્ઞાનને વશ તે પ્રકારે અહિત થવાની સંભાવના હતી તેનાથી નિવારણ થાય છે. પણ
