________________
વૈરાગ્યકલ્પલતા/શ્લોક-૨૬-૨૭
૫
ખલોની પ્રકૃતિની, અપેક્ષા રાખીને કોણ જ ક્રિયા સાધવા યત્ન કરે ? અર્થાત્ કોઈ વિચારક ગ્રંથરચનાની ક્રિયા સાધવા માટે યત્ન કરે નહિ. II૨૬
ભાવાર્થ:
ખલોની પ્રકૃતિ એવી હોય છે કે ઉપદેશ શાસ્ત્રના જે ગંભીર ભાવો કહે છે તેને ગ્રહણ કરવા માટે પ્રવર્તતી નથી, પરંતુ તેમાંથી પણ કંઈક ક્ષતિઓ કાઢીને દોષઉર્દુભાવન કરવા પ્રયત્ન કરે છે, તેથી તેવા ખલપુરુષોની પ્રવૃત્તિ વિશ્વાસયોગ્ય નથી.
વળી, તેઓ જે દોષ ઉદ્ભાવન કરે તે સર્વ યથાર્થ જ હોય તેવો નિયમ નથી. તેથી તેઓની પ્રકૃતિ કોઈ સુંદરરૂપને પ્રાપ્ત કરતી નથી, એથી તત્ત્વને જોવાના સંસ્કારથી રહિત એવી તેઓની પ્રકૃતિની અપેક્ષા રાખીને કોણ વિચારક પુરુષ શાસ્ત્ર રચવાનો યત્ન કરે ? અર્થાત્ કોઈ ન કરે. IIા
શ્લોક ઃ
गुणः खलस्याप्ययमग्र्य एव, यद्दोषचिन्तादहनाभिलीढम् । तदाऽस्य शाणे परिघृष्यमाणं, सतां वचः शस्त्रमुपैति दीप्तिम् ।। २७ ।।
શ્લોકાર્થ :
ખલનો પણ આ અગ્ર જ=પ્રધાન જ, ગુણ છે, જે કારણથી ખલના મોઢારૂપી શાણમાં ઘસાતું દોષના ચિંતારૂપી અગ્નિથી અભિલીઢ થયેલું= ખલના દોષઉદ્ભાવનની ચિંતારૂપી અગ્નિથી વ્યાપ્ત થયેલું, સંતોનું વચનરૂપી શસ્ત્ર દીપ્તિને પામે છે. IIIા
ભાવાર્થ:
ખલના મુખરૂપી શાણમાં ઘસાતું સંતોનું વચનરૂપી શસ્ત્ર દીપ્તિમંત ઃ
શસ્ત્રની ધારને તીંક્ષ્ણ ક૨વા માટે અગ્નિમાં તપાવવામાં આવે છે અને
