________________
વૈરાગ્યકલ્પલતા/શ્લોક-૧૮-૧૯
પર્યાલોચનથી શુદ્ધ આત્મભાવમાં સ્થિરતાને પામતું એવું ચિત્ત મુનિનું હોય છે અને તેવા અવિકલ્પ ઉપયોગમાં રહેલા મુનિઓ ત્રણ ગુપ્તિના સંવરભાવથી રહેલા છે અને સમતામાં પરિણામથી યુક્ત છે માટે વૈરાગ્યરૂપી મહેલમાં સંવરની શુદ્ધિરૂપ પુષ્પોથી ભરાયેલી એવી અવિકલ્પ ઉપયોગરૂપ પથારીમાં સમતાની પરિણતિરૂપ પત્ની સાથે સૂતા છે તેમ કહેલ છે. II૧૮
શ્લોક ઃ
૧૮
तेषां मुनीनां खलु तात्त्विकीयं, गृहस्थताऽवस्थितिशर्मभूमिः । परे गृहस्थास्तु परिभ्रमन्तः,
સંસારાન્તારમૂળસ્વરૂપઃ ।।ભ્।। (ષદ્ધિ: તમ્)
શ્લોકાર્થ ઃ
તે મુનિઓની આ ગૃહસ્થતાની અવસ્થિતિસ્વરૂપ સુખભૂમિ તાત્ત્વિકી છે. વળી, પરિભ્રમણ કરતા બીજા ગૃહસ્થો સંસારરૂપી અટવીમાં મૃગસ્વરૂપ છે. ૧૯II
ભાવાર્થ:
વૈરાગ્યરૂપી મહેલમાં રહેનારા મુનિઓની ગૃહસ્થતા તાત્ત્વિકી :
ગૃહમાં રહેલા એ ગૃહસ્થ કહેવાય અને ગૃહ એ જીવની સુરક્ષાનું સ્થાન છે. જેની પાસે ગૃહ નથી એવા સંસારમાં ભમતા મૃગલા સિંહ આદિથી ભયભીત થઈને ફરે છે. મુનિ વૈરાગ્યરૂપી ગૃહમાં વસે છે. વૈરાગ્યરૂપી મહેલમાં રહીને સંસારની સર્વ કદર્થનાથી સુરક્ષા પામે છે, જ્યારે સંસારી ગૃહસ્થો તો સુંદર મહેલમાં રહેતા હોય તોપણ સંસા૨ના પરિભ્રમણની કદર્થનાથી સુરક્ષાને પામ્યા નથી પરંતુ જેમ જંગલમાં ભટકતું હરણિયું સદા ભય નીચે જીવે છે તેમ ચારગતિઓના પરિભ્રમણની વિડંબણાના ભયથી સંસારી ગૃહસ્થો જીવે છે. માટે સંસારી ગૃહસ્થોની ગૃહસ્થતા તાત્ત્વિકી નથી અને વૈરાગ્યરૂપી મહેલમાં રહેનારા મુનિઓની ગૃહસ્થતા તાત્ત્વિકી છે. II૧૯ના
