________________
- ૧૨
વૈરાગ્યકલ્પલતા/બ્લોક-૧૩-૧૪ શ્લોકાર્ચ -
સુસ્થિત રાજાના પ્રસાદથીeતીર્થકરના પ્રસાદથી, પ્રાપ્ત થયેલો, કૃતિઓનો ધર્માત્માઓનો, પવિત્ર એવો વૈરાગ્યમિત્ર, વાચાળ એવા ખલપુરુષના અક્ષિબંધને કરીને વિવેકરનને બતાવે જ છે. ll૧૩ll ભાવાર્થ -
જેઓને તીર્થકરને જોઈને તીર્થંકર પ્રત્યે ભક્તિ થાય છે તેઓ કાંઈક અંશથી વીતરાગતાને અભિમુખ છે અને વીતરાગતાને સન્મુખ થવું તે સુસ્થિત રાજાનો પ્રસાદ છે. સુસ્થિત રાજાનો પ્રસાદ જેમ જેમ આત્મામાં અતિશય થાય છે તેમ તેમ તે જીવ સંસાર પ્રત્યે વિરક્ત થાય છે અને તે વૈરાગ્યમિત્ર સુસ્થિત રાજાના પ્રસાદથી પ્રાપ્ત થયેલ છે તેમ કહેવાય છે. વળી, વૈરાગ્યની પરિણતિ જીવને પવિત્ર કરનાર છે તેથી વૈરાગ્ય પવિત્ર કહેલ છે. વળી, આ વૈરાગ્ય ધર્માત્માઓનો મિત્ર છે, કેમ કે ધર્માત્માઓ હંમેશાં વૈરાગ્યથી પોતાના આત્માને વાસિત કરે છે અને જીવમાં પ્રગટ થયેલો વૈરાગ્ય વાચાળ એવા ખલ પુરુષોના અસિબંધને કરીને વિવેકરત્ન બતાવે છે.
આશય એ છે કે વાચાળ એવા ખલ પુરુષો અતત્ત્વનું નિરૂપણ કરનારા હોય છે અને જેઓ પાસે વૈરાગ્ય છે તેઓ તે વાચાળ પુરુષોની કુયુક્તિઓનું નિરાકરણ કરીને તત્ત્વાતત્ત્વના વિવેકને પ્રાપ્ત કરે છે, તેથી જીવમાં વધતા એવા વૈરાગ્યને કારણે વાચાળ પુરુષના ખલવચનથી તેઓ ઠગાતા નથી, પરંતુ વિવેકને જ પ્રાપ્ત કરે છે. II૧૩. અવતરણિકા -
વૈરાગ્યને સુંદર મહેલની ઉપમા આપી છે. તે સુંદર મહેલમાં સમતારૂપ પત્ની સાથે જેઓ સુંદર પથારીમાં સૂતેલા છે તેવા મુનિઓ તાત્વિક ગૃહસ્થ અવસ્થાવાળા છે તેમ ઉપમા દ્વારા બતાવીને વૈરાગ્યધારી મુનિઓ કેવા હોય છે તેનું પારમાર્થિક સ્વરૂપ છે શ્લોકોથી ગ્રંથકારશ્રી બતાવે છે –
