________________
૨૬૩
વૈરાગ્યકલ્પલતા/શ્લોક-૨પ૧-૨પર પણ કર્મોને, રવિની પ્રભા જેમ અંધકારનો નાશ કરે છે, તેમ સમાધિથી સિદ્ધ થયેલી સમતાવાળા મુનિ ક્ષણથી નાશ કરે છે. રપ૧II. ભાવાર્થ -
ગાઢ અંધકાર વર્તતો હોય અને સૂર્યનાં કિરણો પ્રસરે છે ત્યારે તે ક્ષણમાં અંધકારનો નાશ થાય છે તેમ જીવે સમતાના પ્રતિપક્ષ પરિણામના બળથી લાખો જન્મ વડે જે ક્લિષ્ટ કર્મો બાંધ્યાં છે તે સર્વ કર્મોનો નાશ સમાધિથી સિદ્ધ થયેલી સમતાવાળા મુનિ ક્ષણમાં નાશ કરે છે. તેથી એ ફલિત થાય કે અનાદિકાળથી જીવે બાહ્ય પદાર્થો પ્રત્યે પક્ષપાત કરીને અસમભાવના પરિણામથી ઘણાં કર્મોનું અર્જન કરેલ છે તે સર્વ કર્મોના નાશનો ઉપાય સમભાવનો પરિણામ છે તેવો જે મહાત્માને સ્પષ્ટ બોધ થયેલો છે તે મહાત્મા સુખ-દુ:ખ, શત્રુ-મિત્ર, જીવનમૃત્યુ આદિ જે વિષમભાવો છે તે સર્વ પ્રત્યે સમાન ચિત્ત બને તે રીતે સર્વ સંયમની ક્રિયાઓ કરે છે. આ ક્રિયાના બળથી કષાયો શાંત થવાના કારણે જેમનું ચિત્ત સમાધિવાળું બન્યું છે અને તે સમાધિના બળથી વિશેષ પ્રકારની સમતા સિદ્ધ થઈ છે, તેવા મહાત્માઓ લાખો જન્મનાં કર્મોને એક ક્ષણમાં નાશ કરે છે. માટે કર્મના નાશના અર્થીએ સુખદુઃખ આદિ ભાવો પ્રત્યે ચિત્ત સમાન વર્તે તે જ રીતે સર્વ ઉદ્યમ કરવો જોઈએ. રિપવા શ્લોક :
संसारिणो नैव निजं स्वरूपं, पश्यन्ति मोहावृतबोधनेत्राः । समाधिसिद्धा समतैव तेषां,
दिव्यौषधं दोषहरं प्रसिद्धम् ।।२५२।। શ્લોકાર્થ :
મોહથી આવૃત થયો છે બોધરૂપ અંતર્થક્ષ જેમનો એવા સંસારી જીવો પોતાના સ્વરૂપને જોતા નથી જ, તેઓના દોષને હરનાર સમાધિથી સિદ્ધ એવી સમતા જ દિવ્યઔષધ પ્રસિદ્ધ છે. રિપશા
