________________
વૈરાગ્યકાલતા/બ્લોક-૭-૮
ભાવાર્થ :
સંસારના વાસ્તવિક સ્વરૂપથી જેઓ બોધ પામેલા છે તેવા બુધ પુરુષોને વિકારોનો રસ શું છે અને વૈરાગ્યનો રસ શું છે તેનું પારમાર્થિક જ્ઞાન હોય છે તેથી વૈરાગ્યરસની વૃદ્ધિના તેઓ અત્યંત અર્થી હોય છે તેના કારણે વૈરાગ્યરૂપી અમૃતરસથી સીંચાયેલા સુંદર વચનો સાંભળીને તેઓનું ચિત્ત અત્યંત આનંદ અનુભવે છે, તેવો આનંદરસ તેઓને સંગીતના વિલાસમાંથી પણ પ્રાપ્ત થતો નથી. III અવતરણિકા -
શ્લોક-૭માં કહ્યું કે બુધ પુરુષોને જેવો વૈરાગ્યવાસિત વચનોમાં રસ છે તેવો રસ અન્યત્ર નથી. તેથી હવે બુધ પુરુષોને તેવો વૈરાગ્યના વચનોમાં રસ કેમ છે તે સ્પષ્ટ કરવા અર્થે કહે છે – શ્લોક :
व्योम्नो यथेन्दुः सदनस्य दीपो, हारस्य सारस्तरलो यथा वा । वनस्य भूषा च यथा मधुश्री
ऑनस्य वैराग्यमतिस्तथैव ।।८।। શ્લોકાર્ચ -
જે પ્રમાણે આકાશનો સાર ચંદ્ર છે, ઘરનો સાર દીપક છે અથવા જે પ્રમાણે હારનો સાર ચગદું (=પેડલ) છે અને જે પ્રમાણે વનની ભૂષા મધુશ્રી વસંતઋતુ, છે તે પ્રમાણે જ જ્ઞાનની ભૂષા વૈરાગ્યમતિ છે. Iટ ભાવાર્થ :
સમ્યગુ જ્ઞાન પદાર્થનું સમ્યક સ્વરૂપ બતાવે છે અને પદાર્થનો સમ્યગુ બોધ જ વૈરાગ્યની વૃદ્ધિ કરે છે, તેથી બુધ પુરુષોને વૈરાગ્યને પોષણ કરનારાં સુંદર વચનોમાં અત્યંત રસ હોય છે તે બતાવવા માટે અનેક દૃષ્ટાંતો દ્વારા જ્ઞાનનો સાર વૈરાગ્યમતિ છે તેમ પ્રસ્તુત શ્લોકમાં ગ્રંથકારશ્રીએ બતાવેલ છે. Iટા
