________________
વૈરાગ્યકલ્પલતા/શ્લોક-૨૧૧-૨૧૨
૨૨૬
ઇન્દ્રિયોના સુખનો ત્યાગ કરીને બાહ્ય પદાર્થોના નાશથી થતા ભયનો પ્રવાહ જેમણે ત્યાગ કર્યો છે તેવા સમાધિવાળા છે અને ધર્મના સાધનરૂપે જ દેહને ધારણ કરેલ હોવાથી ભોગના સાધનરૂપ દેહનો પણ તેમણે હંમેશાં ત્યાગ કર્યો છે એવા ત્યાગગુણવાળા મહાત્મા પોતાના આત્મામાં વર્તતા રાગ-દ્વેષનો ત્યાગ કરે છે. અર્થાત્ સતત વીતરાગભાવને અનુકૂળ અંતરંગ બળસંચયવાળા થાય છે. II૨૧૧
શ્લોક ઃ
अजिह्मभावात् तनुचित्तवाचां, सत्यं विसंवादविपर्ययाच्च । चतुर्विधं चारुसमाधियोगाश्चतुर्गतिच्छेदकृदाद्रियन्ते । । २१२ ।।
શ્લોકાર્થ ઃ
સુંદર સમાધિના યોગવાળા મહાત્માઓ શરીર, ચિત્ત અને વાણીના અજિહ્મભાવથી=અવભાવથી, અને વિસંવાદના વિપર્યયથી ચાર ગતિના છેદને કરનારું ચાર પ્રકારનું સત્ય સ્વીકારે છે. II૨૧૨/
ભાવાર્થ:
સત્ય નામના યતિધર્મને સેવવામાં તત્પર થયેલા સાધુ સુંદર સમાધિના યોગવાળા હોય છે તેથી તેઓ દેહની વક્રતા, ચિત્તની વક્રતા કે વાણીની વક્રતા કરતા નથી અને પ્રવૃત્તિમાં વિસંવાદનો વિપર્યય હોવાથી=અવિસંવાદી પ્રવૃત્તિ કરનારા હોવાથી, ચાર પ્રકારના સત્યને સેવનારા છે જે ચાર પ્રકારનું સત્ય ચારગતિના છેદને કરનારું છે. આશય એ છે કે (૧) શરીરની વક્રતા (૨) ચિત્તની વક્રતા (૩) વાણીની વક્રતા (૪) વિસંવાદવાળી પ્રવૃત્તિ એ ચાર અસત્ય પ્રવૃત્તિઓ છે. તે ચાર અસત્યનો ત્યાગ કરવા અર્થે મહાત્મા કાયાને જિનવચન અનુસાર પ્રવર્તાવે છે, જે કાયાની અવક્રતારૂપ સત્ય છે. વળી ચિત્તને જિનવચનથી વાસિત કરીને પ્રવર્તાવે છે તે ચિત્તની અવક્રતારૂપ સત્ય છે. વળી વાણીને સંયમના પ્રયોજનથી જિનવચનના નિયંત્રણ નીચે પ્રવર્તાવે છે જે વાણીની
