________________
૨૧૯
વૈરાગ્યકલ્પલતા/શ્લોક-૨૦૪-૨૦૫
તેઓની ચિત્તવૃત્તિ વર્તે છે અર્થાત્ જેમ સિદ્ધના જીવોની મોહથી અનાકુળ કેવલજ્ઞાન-કેવલદર્શનમય જ્યોતિ વર્તે છે તેમ યોગીની ચિત્તવૃત્તિ પણ શ્રુતના બળથી પ્રદીપ્ત થયેલ સિદ્ધસ્વરૂપની જ્યોતિમાં લીનતાવાળી છે. II૨૦૪]]
શ્લોક ઃ
स्फुटीभवत्याप्तवचोविमर्शात्, तद्वासनासंगतधर्मतो वा । क्षमादिरूपोऽपि दशप्रकारो,
ધર્મ: સમાયો પરિપાળમાનિ ।।૨૦।।
શ્લોકાર્થ ઃ
પરિપાકવાળી સમાધિ હોતે છતે ક્ષમાદિરૂપ પણ દશ પ્રકારનો ધર્મ આપ્તવચનના વિમર્શથી પ્રગટ થાય છે અથવા તેની વાસનાથી સંગત એવા ધર્મથી=આપ્તવચનની વાસનાથી સ્થિર થયેલા ધર્મથી, પ્રગટ થાય છે. II૨૦૫Iા
ભાવાર્થ:
જે યોગીઓ બાહ્ય પુદ્ગલોથી અને દેહથી પોતાનો આત્મા ભિન્ન છે અને તેનું સ્વરૂપ શ્રુતના બળથી સૂક્ષ્મ-સૂક્ષ્મતર જાણવા યત્ન કરે છે અને દેહથી ભિન્ન એવા આત્માના સ્વરૂપમાં સ્થિર થવા પ્રયત્ન કરે છે, તેના કારણે સમાધિની પરિપાક અવસ્થાને પ્રાપ્ત કરે છે અર્થાત્ જેમ કાચું ફળ તેની પાક સામગ્રીથી પક્વ બને છે તેમ પ્રાથમિક બોધથી આત્માના સ્વરૂપ પ્રત્યે જે પક્ષપાત થયેલો તેના કારણે કાંઈક બાહ્ય પદાર્થો પ્રત્યેના સંશ્લેષની અલ્પતા થવાથી ચિત્તની સ્વસ્થતારૂપ અપક્વકક્ષાની સમાધિ પ્રગટ થયેલી તે સમાધિના સ્વરૂપને શાસ્ત્રવચનોથી સૂક્ષ્મ જાણીને અને તે સમાધિના સ્વરૂપથી આત્માને ભાવિત કરીને પૂર્વની અપક્વ સમાધિને પક્વ કરવામાં આવે ત્યારે યોગીનું ચિત્ત પરિપાકવાળી સમાધિવાળું બને છે. તે વખતે તે યોગીમાં ક્ષમાદિ દશ પ્રકારનો યતિધર્મ ભગવાનના વચનના વિમર્શથી પ્રગટ થાય છે અર્થાત્ તેવા સમાધિવાળા યોગીઓ મન-વચન-કાયાની સર્વ પ્રવૃત્તિઓ ભગવાનના વચનનું
