________________
વૈરાગ્યકલ્પલતા/બ્લોક-૧૪૮-૧૪૯
૧૧
અવતરણિકા :
મુનિઓ કઈ રીતે સમાધિને પ્રગટ કરવા યત્ન કરે છે તે બતાવે છે – શ્લોક :
पुत्रात् कलत्राच्च धनाच्च मित्राद्, देहाच्च गेहाच्च विविक्तता मे । इति प्रसंख्याय समाधिभाजो,
न शोकशङ्कुव्यथयाऽऽकुलाः स्युः ॥१४८।। શ્લોકાર્ચ -
પુત્રથી, સ્ત્રીથી, ધનથી, મિત્રથી, દેહથી, અને ગૃહથી મારી વિવિતતા છે મારો ભેદ છે એ પ્રકારની પ્રતિસંખ્યાથી નિર્મળ બુદ્ધિથી, સમાધિને ભજનારા મુનિઓ શોકરૂપી શંકુની વ્યથાથી આકુલ થતા નથી. II૧૪૮ll ભાવાર્થ :
આત્માની સાથે અતિનજીકના સંબંધવાળો દેહ છે અને તેના સંબંધને કારણે ગૃહ, મિત્ર, સ્વજન આદિનો સંબંધ થાય છે. તે સર્વસંબંધથી મારો ભેદ છે તેવી બુદ્ધિ જેઓએ તત્ત્વભાવન કરીને સ્થિર કરેલી છે તેઓને દેહ સંબંધી ઉપદ્રવો પણ થતા નથી તો ગૃહાદિ સંબંધી ઉપદ્રવો કઈ રીતે સંભવે ? અને જેઓના ચિત્તમાં બાહ્ય પદાર્થકૃત કોઈ ઉપદ્રવ નથી તેઓ સર્વભાવો પ્રત્યે મોહરહિત હોવાથી સમાધિવાળા છે તેવા મહાત્માઓ બાહ્ય કોઈ પદાર્થની વિષમતામાં શોકરૂપી શંકુની વ્યથાથી વ્યાકુલ થતા નથી પરંતુ સર્વ સંયોગોમાં નિરપેક્ષ થઈને આત્માના સમભાવના પરિણામમાં સદા વર્તે છે. ll૧૪૮૫ શ્લોક :
इष्टप्रणाशेऽप्यनभीष्टलाभे, नित्यस्वभावं नियतिं च जानन् ।
