________________
૧૫૨
વૈરાગ્યકલ્પલતા/શ્લોક-૧૪૧
अंगारधूमादिकदोषहाना
दिष्टा समाधिस्थितये तु शश्वत् ।। १४१ ।।
શ્લોકાર્થ :
રતિના અને અરતિના અભ્યુદય માટે=રતિના અરતિના ઉદય માટે યતિઓની=સાધુઓની અશનાદિ પણ ક્રિયા જોવાઈ નથી=શાસ્ત્રમાં બતાવાઈ નથી; કેમ કે અંગાર અને ઘૂમાદિ દોષનો ત્યાગ છે. વળી, શાશ્વત સમાધિની સ્થિતિ માટે ઈષ્ટ છે=અશનાદિક ક્રિયા શાસ્ત્રસંમત છે. II૧૪૧II
ભાવાર્થ:સમાધિવાળા મુનિઓનું સ્વરૂપ ઃ
સાધુઓને અનુકૂળ આહારગ્રહણની ક્રિયા રતિ અનુભવ માટે નથી અને પ્રતિકૂળ આંહારગ્રહણની ક્રિયા અરતિના અનુભવ માટે નથી. સાધુ આહારમાં રતિ કરે તો અંગારદોષની પ્રાપ્તિ થાય અને આહારમાં અતિ કરે તો ધૂમદોષની પ્રાપ્તિ થાય ઇત્યાદિનું શાસ્ત્રમાં કથન છે. તેથી ઇષ્ટઆહાર કે અનિષ્ટ આહાર રિત-અરિત વગર સાધુ વાપરે તો જ અંગારાદિ દોષોનો પરિહાર થાય. તેથી ફલિત થાય છે કે સમાધિવાળા સાધુઓની અશનાદિ ક્રિયા પણ રતિ-અતિના અનુભવ માટે નથી તો પ્રશ્ન થાય કે જો રતિ-અરુતિનું કોઈ પ્રયોજન ન હોય તો સાધુ આહાર કેમ વાપરે છે ? તેથી કહે છે. શાશ્વત સમાધિ માટે સાધુને આહારગ્રહણ કરવું એ શાસ્ત્રસંમત છે.
આશય એ છે કે શાશ્વત સમાધિ સિદ્ધ અવસ્થામાં છે અને તેની પ્રાપ્તિનો ઉપાય યોગનિરોધ છે અને યોગનિરોધ કેવલજ્ઞાનથી જ થઈ શકે અને કેવલજ્ઞાનની પ્રાપ્તિનો ઉપાય વીતરાગતા છે; કેમ કે વીતરાગ થયા વગર કોઈને કેવલજ્ઞાન થતું નથી અને વીતરાગતાની પ્રાપ્તિ માટે અસંગભાવની પિરણિત આવશ્યક છે અને અસંગભાવની પરિણતિ માટે શક્તિસંચય કરવા અર્થે અસંગભાવને અભિમુખ પરિણામને બાધક ન થાય તે રીતે રતિ-અતિના પરિહારપૂર્વક સાધુ આહાર વાપરે તો તે આહારના ઉપખંભથી દેહ ટકે અને તે દેહના
